Home » Archief » From Hell


[21.09.2010]

From Hell

Peter Breedveld

Ik weet het: een stripboek over Jack the Ripper, kan het fouter? Er zijn al vele, vele slechte B-films over hem gemaakt en een carrière als stripfiguur is een logische volgende stap. Jack the Ripper is materiaal voor pulpfictie, een afgekloven cliché.

From Hell, want dat is het stripboek waarover we het hebben, is echter geschreven door Alan Moore, de man die zijn carrière heeft gebouwd op het revitaliseren van clichés. De man die Amerikaanse superheldenstrips hersens gaf, én ze politiseerde. De man die het meest ijzingwekkende boek over Jack the Ripper heeft geschreven dat ik ooit las. Serieus, weken nadat ik From Hell voor het eerst had gelezen, durfde ik niet te slapen zonder het licht aan.

Donker-demonische kracht
De moorden, in 1888, op vijf prostituees in het Londense East End, staan namelijk niet op zichzelf, blijkt uit From Hell. Precies honderd jaar eerder was Londen in de greep van het Monster van Londen, die mooie vrouwen met een mes in hun billen stak. De zaak vertoont opvallend veel overeenkomsten met de Jack the Ripper-zaak, inclusief media-hysterie. Vijftig jaar na Jack the Ripper, in 1938, trok de Halifax Slasher de aandacht van de media en vijfentwintig jaar dáárna, in 1963, pleegden Ian Brady en zijn vriendin Myra Hindley, de Moors Murderers, hun gruwelijke kindermoorden. Twaalfeneenhalf jaar later was het de beurt aan Peter Sutcliffe, de Yorkshire Ripper, die twaalf vrouwen vermoordde.

Alsof zich, met steeds kortere tussenpozen, op gezette tijden een donker-demonische kracht manifesteert, zo suggereert Moore.

Nog griezeliger wordt het, als je ontdekt dat dezelfde namen steeds weer in geruchtmakende moordzaken opduiken: Zo was Sutcliffe ook de achternaam van het eerste slachtoffer van de Halifax Slasher, en Brady en Hindley verwijzen naar de plekken waar twee van Jack the Rippers slachtoffers werden gevonden.

En er is meer. In het najaar van 1888, ten tijde van de Ripper-moorden, die in de joodse wijk Whitechapel plaatsvonden en mede door de stemmingmakerij in de media een opleving van antisemitisme veroorzaakten, moet volgens Moores berekeningen Adolf Hitler zijn verwekt. Twee jaar vóór de moorden, in 1886, werd de schrijver Robert Louis Stevenson geplaagd door nachtmerries over een gerespekteerde Londense heer met de ziel van een afschuwelijk beest, die hem inspireerden tot zijn roman Dr. Jekyll and Mr. Hyde. De toneelversie daarvan beleefde haar première in 1888, net toen de hysterie rond Jack the Ripper losbarstte.

En de lucht boven Londen schijnt toen werkelijk bloedrood geweest te zijn, resultaat van een uitbarsting van de Krakatoa-vulkaan, jaren eerder, in 1883. Ook heeft het op 6 maart 1888 bloed geregend in het Middellandse zeegebied.

Satanisch ritueel
Kan het omineuzer? Moore overdondert zijn lezers met een lawine aan dergelijke bizarre feiten die allemaal, direct en indirect, in verband staan met Jack the Ripper die, zo lijkt het, het middelpunt vormt van een bovennatuurlijk web van kwade krachten. Moore maakt van de moorden een satanisch ritueel, die het einde van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw inluiden. De eeuw van de massamoorden en wereldoorlogen, van de Holocaust en de atoombom, van de strijd der klassen en die der seksen. De vijf vermoorde prostituees zijn mensoffers op het altaar van de schikgoden, die het lot van de hele mensheid bepalen.

Jack the Ripper spreekt tot de verbeelding van velen omdat hij nooit is gepakt. Tot op de dag van vandaag proberen professionele- en amateuronderzoekers te achterhalen wie hij was. Een bekend recent voorbeeld van de extremiteiten, die mensen daarvoor begaan, is misdaadschrijver Patricia Cornwell, die kostbare schilderijen van de schilder Walter Sickert zou hebben laten stuksnijden om te bewijzen dat hij de Ripper was.

In From Hell gaat het eigenlijk minder om wie hij was – dat wordt al in het begin van het verhaal duidelijk – maar vooral waarom hij deed wat hij deed. Moore wijst de beschuldigende vinger naar William Gull, lijfarts van de Britse koningin Victoria, en hij baseert zich daarbij op Stephen Knights boek Jack the Ripper: The Final Solution (1977). Gull heeft volgens Knight gehandeld in opdracht van de vrijmetselaarsloge waar hij lid van was. Die besloot dat de vijf prostituees uit de weg moesten worden geruimd omdat ze hadden geprobeerd het koningshuis te chanteren. Prins Albert Victor, een kleinzoon van Victoria, zou namelijk een kind hebben verwekt bij een kennis van de prostituees, een verkoopster in een snoep en tabakszaak.

Vlees van de geschiedenis
In zijn verhaal maakt Moore verder gebruik van het historische feit dat Gull een jaar eerder een beroerte had gehad, die weinig fysieke, maar wel grote mentale gevolgen had. Gull leed namelijk aan hallucinaties. Voor Moore een mooi aanknopingspunt voor de theorie van psycholoog Julian Jaynes, die in zijn boek The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind beweert dat de mens tot zo’n drieduizend jaar geleden continu aan hallucinaties leed, waardoor hij meende in opdracht van allerlei goden te handelen. Tegenwoordig komt dit nog wel voor bij mensen met hersenstoornissen, bijvoorbeeld schizofrenen.

Ook Gull meent in goddellijke opdracht te handelen. De moord op de vijf vrouwen, zo vertelt hij zijn handlanger, de koetsier John Netley, is een ritueel ter bestendiging van de macht van Apollo, Ra, Helios, Baäl, Atoem, Jezus, van alle incarnaties van de zonnegod, de god van de ratio, van de mannelijkheid. Acht miljoen jaar lang waren vrouwen de baas, met de maan als hun symbool, aldus Gull. ‘Daarbij vergeleken zijn de zesduizend jaar van de mannelijke heerschappij slechts een oogwenk.’

De macht van de man is daarom broos, en dus is van tijd tot tijd een ritueel nodig, betoogt Gull, want ‘onze grootse symbolische Magie die de vrouw geknecht houdt, moet worden versterkt, nog dieper in ’t vlees van de Geschiedenis worden gekerfd.’

Hierna kan de waanzin beginnen. Gull leidt Netley door Londen, dat één grote tempelvloer van mannelijke symbolen blijkt te zijn, van Cleopatra’s Needle tot de kerken van architect Nicholas Hawksmoor (1661-1736), die volgens dichter Iain Sinclair en schrijver Peter Ackroyd de principes van het theïstisch satanisme in zijn ontwerpen verwerkte.

Dit is de context van Gulls duivelse werk, waarbij hij steeds manischer tekeer gaat, met de afschuwelijke verminking van de prostituee Marie Kelly als climax.

Schrijnende armoede
Moore neemt ruim de tijd en de ruimte om zijn verhaal te vertellen. From Hell telt een dikke 600 pagina’s, het uitgebreide – en bloedstollend interessante – notenapparaat niet meegerekend. Daarin besteedt hij ook veel aandacht aan de erbarmelijke omstandigheden waaronder Londens armste inwoners, met de vrouwen als het laagste van het laagste, moesten zien te overleven. Roofdier William Gull vertegenwoordigt niet alleen de mannelijke onderdrukker, maar ook de parasiterende heersende klasse.

Tekenaar Eddie Campbell zet die schrijnende armoede extra hard aan met zijn krasserige, sombere tekenstijl. De manier waarop hij in een scène Gulls luxueuze bestaan – getekend in gewassen inkt – contrasteert met de grauwe troosteloosheid van zijn toekomstige slachtoffers – in scherpe, krasserige lijnen – is meesterlijk en ontroerend.






Campbell is de perfecte tekenaar voor een werk als dit. Hij tekent ingetogen, met een weergaloos gevoel voor understatement, waarmee hij steevast een maximum aan effect bereikt. Het expliciete geweld in From Hell tekent hij rauw en onopgesmukt, maar de werkelijke griezelmomenten zitten in wat hij niet laat zien, en wat Moore niet vertelt. Echt eng wordt het in het hoofd van de lezer, waar diens ergste vermoedens worden bevestigd, en zijn gevoel voor rechtvaardigheid niet wordt bevredigd.

Alan Moore en Eddie Campbell: From Hell deel 1; vertaling: Toon Dohmen; uitgeverij De Vliegende Hollander; 208 pagina’s in zwart/wit; Prijs: € 19,95. Deze bespreking is eerder gepubliceerd in de Detective & thrillergids 2010 van Vrij Nederland.

Peter Breedveld, strips, 21.09.2010 @ 11:31

[Home]
 

24 Reacties

op 21 09 2010 at 13:29 schreef Sean:

Mooie review! Nog altijd een van mijn top vijf strips en voor mij toch wel het beste wat Moore ooit heeft geschreven (en dat wil wat zeggen, gezien zijn geweldige oeuvre). Peter, ik kan je ook Campbell’s eigen strips aanraden: vooral de recent verschenen Alec: The Years Have Pants (een enorme paperback collectie van al zijn eerder verschenen autobiografische strips) is een geweldige (en relatief goedkope) manier om daarmee kennis te maken. En als die je bevallen, zijn Bacchus strips zijn ook super!

op 21 09 2010 at 13:31 schreef Peter:

Dank je, Sean, ik heb vrijwel alles van Campbell in huis. Ben een grote fan van zijn Bacchus.

op 21 09 2010 at 14:32 schreef yurp:

ik moet altijd glimlachen om het soort ‘verbanden’ als met die seriemoordenaars. Het is een leuk verhaaltje maar als je een lijst met seriemoordenaars in het VK opzoekt zul je zien dat tussen deze zaken nog een heleboel anderen zitten die het patroon van 100-50-25-12,5 danig in de war schoppen ;)

op 21 09 2010 at 14:50 schreef Peter:

En weet je wat, yurp? William Gull is waarschijnlijk niet eens Jack the Ripper, ook nog.

op 21 09 2010 at 16:02 schreef Sean:

yurp: Lees het boek, en vooral dan daarna ook de epiloog, dan zul je zien dat de schrijver ook totaal niet beweert dat wat hij schrijft de absolute waarheid is. Maar dat doet niks af van het geweldige boek wat Moore en Campbell gemaakt hebben.

En Peter, blij te horen dat je ook een Bacchus fan bent!

op 21 09 2010 at 23:16 schreef Rena:

hmm.. Peter, slapend met het licht aan…
dus deze strip is enger dan The Road waar ik nachtmerries van had?

op 21 09 2010 at 23:26 schreef Peter:

Anders eng.

op 22 09 2010 at 10:13 schreef yurp:

Sorry Peter, “Nog griezeliger wordt het, als je ontdekt dat..” leek te suggereren dat je de suggestie van Moore enigszins serieus nam. Indien niet, heb ik niks gezegd.

op 22 09 2010 at 10:36 schreef Peter:

Denk je dat iemand, die griezelt bij een film over bijvoorbeeld vampieren, echt in vampieren gelooft?

Het boek vormt een gesloten universum, zoals zoveel boeken, waar jij als lezer tijdelijk deel van uitmaakt. Hier toont zich de knappe schrijver: die jou weet in te kapselen in zijn belevingswereld. Tijdens het lezen van From Hell leefde ik dus in een wereld waar niks toevallig is, alles gepland door duistere genootschappen en kwade bovennatuurlijke krachten, waarin je overtuigd raakt van het feit dat ja, die Ripper-moorden waren een voorbode van de Holocaust en de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

Later wordt het bredere perspectief uiteraard weer duidelijk, vooral ook als Alan Moore zelf in interviews zegt dat onze realiteit een grote brei van incidenten is, waaruit je elk patroon kunt destilleren dat je wilt, en dat zulks is wat hij gedaan heeft bij het schrijven van From Hell, en dat tekenaar Eddie Campbell hem steeds kapittelde dat hij die arme koningin Victoria zat te demoniseren.

From Hell is gewoon een manier voor hem om iets te zeggen over seksisme, de klassenstrijd, machtsverhouding en la condition humaine. Dat is literatuur, yurp. En ja, we weten heus wel dat als je de statistieken bekijkt en de Volkskrant leest en dagelijks naar Sargasso surft, je als nuchtere brave borst te goed geïnformeerd bent om nog enige waarde te hechten aan zoiets frivools als verhaaltjes.

op 22 09 2010 at 10:58 schreef yurp:

Nou, nou, je hoeft niet snibbig te worden. Ik had die zin in je stukje verkeerd geintepreteerd, dat had ik al toegegeven. Dat namelijk een eigenschap van schrift. Dat het door de lezer anders gelezen kan worden dan dat het door de schrijver is bedoelt. Het lijkt me een prachtig meeslepend boek, zo beter?

op 22 09 2010 at 11:01 schreef Peter:

Koop het boek bij mijn vriend Peter van Uunen en we lullen nergens meer over.

op 22 09 2010 at 11:02 schreef Tjerk:

Jarett Kobek wijst er op dat de visuele stijl van ‘From Hell’ sterk doet denken aan die van ‘Illustrated Police News‘, een sensatieblaadje uit de Victoriaanse Tijd, dat de moorden van Jack de Ripper versloeg in al z’n onsmakelijke details.

op 22 09 2010 at 11:21 schreef Jack L.:

Voor de liefhebbers: een interview met Alan Moore over “From Hell”” http://www.zozolala.com/zl110_Moore1.html

En ook nog een andere essay over dit boek: http://www.zozolala.com/zl110_Moore2.html

op 22 09 2010 at 16:41 schreef yurp:

Ik zal er eens over nadenken ;) Wellicht bij Blunder in Utrecht, mag dat ook?

op 22 09 2010 at 21:29 schreef Jona Lendering:

Je recensie nemend als een advies, ben ik vandaag naar de stripwinkel gegaan. Twee hoofdstukken gelezen inmiddels. Inderdaad indrukwekkend, en de noten zijn inderdaad “bloedstollend interessant”.

op 22 09 2010 at 23:41 schreef diadorim:

De echte jack the ripper was ook een kunstenaar:

http://blogs.knoxnews.com/mason/Sickert.jpg

http://www.culture24.org.uk/asset_arena/2/80/5082/v0_master.jpg

http://www.independent.co.uk/multimedia/archive/00010/071022_artvis_pic_1_10147t.jpg

op 23 09 2010 at 01:48 schreef Jona Lendering:

@Diadorim

Walter Sickert is één van enkele mogelijke kandidaten. “De echte Jack the Ripper” zou ik hem niet willen noemen.

op 23 09 2010 at 01:50 schreef Tjerk:

De moord op de Zwarte Dahlia in 1947 lijkt geinspireerd te zijn door surrealistische kunst. De moordenaar zou Steve Hodel zijn geweest, die er het idee op nahield dat geen onderscheid is tussen droom en werkelijkheid.

http://exquisitecorpsebook.blogspot.com/
http://tinyurl.com/3796lsk

op 23 09 2010 at 09:05 schreef Peter:

Ik meen me iets in Moores voetnoten te herinneren over FBI-profielen van seriemoordenaars, die na hun eerste moord een magische realiteit betreden die in stand moet worden gehouden met elke volgende moord. Zo heel moeilijk voorstelbaar vind ik dat niet. Als kind overschrijd je voortdurend grenzen die een sensatie teweegbrengen die volgens mij vergelijkbaar is met die magische realiteit. Of laat ik me nu teveel in de kaarten kijken?

op 23 09 2010 at 09:51 schreef Tjerk:

Ach, sommige mensen zagen vrouwen aan stukjes, anderen lezen strips, zullen we maar denken…

op 23 09 2010 at 14:31 schreef Jona Lendering:

@Peter
Als kind overschrijd je voortdurend grenzen die een sensatie teweegbrengen die volgens mij vergelijkbaar is met die magische realiteit.

Ik denk dat het onweerlegbaar is. Ik denk ook dat het type argument – “wie eenmaal één grens overschrijdt, zal de tweede eerder opzoeken” – gevaarlijk kan zijn. Pas dit toe op, pakweg, seksualiteit, en je construeert een verklaring dat pedofilie eerder voorkomt bij homo’s dan bij hetero’s – die hebben immers al een grens overschreden en zoeken de tweede op. Dat klinkt niet heel implausibel, zoals het ook niet implausibel is dat een seriemoordenaar een tweede moord wil plegen; tegelijk denk ik dat ik bikkelharde statistische onderbouwing wil zien.

op 23 09 2010 at 16:50 schreef Tjerk:

Een seriemoordenaar pleegt per definitie een tweede (en een derde, en een vierde, etc.) moord uit een intrinsieke motivatie. Anders is het immers geen seriemoordenaar.

op 23 09 2010 at 18:40 schreef Peter:

Ja, maar hij is toch seriemoordenaar omdat hij een serie moorden pleegt, hij pleegt geen serie moorden omdat hij nou eenmaal seriemoordenaar is.

op 23 09 2010 at 18:49 schreef Tjerk:

Nee, omdat hij een psychopaat en een sadist is; of een psychopaat en een fetisjist, dat komt ook voor.

Nieuwe reactie
Naam:
E-mail:
Homepage:
  Afbeelding invoegen
 

 


Home

Archief

 

STEUN FRONTAAL NAAKT MET EEN TIKKIE!

 

 

OF VIA PATREON!

 

 

Let op: Toelating van reacties en publicatie van opiniestukken van anderen dan de hoofdredacteur zelf betekent geenszins dat hij het met de inhoud ervan eens is.

 

pbgif (88k image)
 

MEEST GELEZEN IN 2024

O Richard K., martelaar van de Afgehaakten

O Liever Wilders dan Yesilgöz

O Hoe Albert Heijn constant probeert ons te bestelen

O Kankerhomo

O Harde Por

O Zijn onze universiteiten antisemitische Hamasbolwerken?

O De meest gelezen stukken van 2023

O Willem Kraan zou met Scharwachter en Dibi hebben meegeprotesteerd

O Neem PVV-stemmers serieus!

O De verpletterende charme van de supertolerante Gidi Markuszower

 

MEEST GELEZEN EVER

O Caroline van der Plas, dwangmatige leugenmachine

O Caroline van der Plas is de Nederlandse Donald Trump

O YouPorn

O Iedereen haat Sander Schimmelpenninck omdat hij écht onafhankelijk is

O Wierd Duk de pro-Russische complotdenker

O Domme Lul

O Frans Timmermans kan het einde van de domrechtse ijstijd zijn

O Wierd Duk en Jan Dijkgraaf, hoeders van het fatsoen

O De koning van het uittrekken van de damesslip

O Haatoma

 

pbgif (88k image)
 

CONTACT
Stuur uw loftuitingen en steunbetuigingen naar Frontaal Naakt.

 

NIEUWSBRIEF
Ontvang gratis de Frontaal Naakt nieuwsbrief.

 

pbgif (88k image)
 

BLURBS
“How does it feel to be famous, Peter?” (David Bowie)

“Tegenover de enorme hoeveelheid onnozelaars in de Nederlandse journalistiek, die zelfs overduidelijke schertsfiguren als Sywert, Baudet en Duk pas ver in blessuretijd op waarde wisten te schatten, staat een klein groepje van ondergewaardeerde woestijnroepers. Met Peter op 1.” (Sander Schimmelpenninck)

“Frontaal Naakt dient een publiek belang” (mr. P.L.C.M. Ficq, politierechter)

“Peter schrijft hartstochtelijk, natuurlijk beargumenteerd, maar zijn stijl volgt het ritme van zijn hart.” (Hafid Bouazza).

“Ik vind dat je beter schrijft dan Hitler” (Ionica Smeets)

“Peter is soms een beetje intens en zo maar hij kan wél echt goed schrijven.” (Özcan Akyol)

“Jij levert toch wel het bewijs dat prachtige columns ook op weblogs (en niet alleen in de oude media) verschijnen.” (Femke Halsema)

“Literaire Spartacus” (André Holterman)

“Wie verlost me van die vieze vuile tiefuslul?” (Lodewijk Asscher cs)

“Pijnlijk treffend” (Sylvana Simons)

네덜란드 매체 프론탈 나크트(Frontaal Naakt)에 따르면, 네덜란드 라 (MT News)

“Echt intelligente mensen zoals Peter Breedveld.” (Candy Dulfer)

“De Kanye West van de Nederlandse journalistiek.” (Aicha Qandisha)

“Vieze gore domme shit” (Tofik Dibi)

“Ik denk dat de geschiedenis zal uitmaken dat Peter Breedveld de Multatuli van deze tijd is.” (Esther Gasseling)

“Nu weet ik het zeker. Jij bent de antichrist.” (Sylvia Witteman)

“Ik ben dol op Peter. Peter moet blijven.” (Sheila Sitalsing)

“Ik vind hem vaak te heftig” (Hans Laroes)

“Schrijver bij wie iedereen verbleekt, weergaloos, dodelijk eerlijk. Om in je broek te piesen, zo grappig. Perfecte billen.” (Hassnae Bouazza)

“Scherpe confrontatie, zelfs als die soms over grenzen van smaak heen gaat, is een essentieel onderdeel van een gezonde democratie.” (Lousewies van der Laan)

“Ik moet enorm lachen om alles wat Peter Breedveld roept.” (Naeeda Aurangzeb)

“We kunnen niet zonder jouw geluid in dit land” (Petra Stienen)

“De scherpste online columnist van Nederland” (Francisco van Jole)

“Elk woord van jou is gemeen, dat hoort bij de provocateur en de polemist, nietsontziendheid is een vak” (Nausicaa Marbe)

“Als Peter Breedveld zich kwaad maakt, dan wordt het internet weer een stukje mooier. Wat kan die gast schrijven.” (Hollandse Hufters)

“De kritische en vlijmscherpe blogger Peter Breedveld” (Joop.nl)

“Frontaal Naakt, waar het verzet tegen moslimhaat bijna altijd in libertijnse vorm wordt gegoten.” (Hans Beerekamp – NRC Handelsblad)

“De grootste lul van Nederland” (GeenStijl)

“Verder vermaak ik mij prima bij Peter Breedveld. Een groot schrijver.” (Bert Brussen)

“Landverrader” (Ehsan Jami)

“You are an icon!” (Dunya Henya)

“De mooie stukken van Peter Breedveld, die op Frontaal Naakt tegen de maatschappelijke stroom in zwemt.” (Sargasso)

‘De website Frontaal Naakt is een toonbeeld van smaak en intellect.’ (Elsevier weekblad)

“Frontaal Gestoord ben je!” (Frits ‘bonnetje’ Huffnagel)

“Jouw blogs maken hongerig Peter. Leeshonger, eethonger, sekshonger, geweldhonger, ik heb het allemaal gekregen na het lezen van Frontaal Naakt.” (Joyce Brekelmans)

‘Fucking goed geschreven en met de vinger op de zere plek van het multicultidebat.’ (jury Dutch Bloggies 2009)

Frontaal Naakt is een buitengewoon intelligent en kunstig geschreven, even confronterend als origineel weblog waar ook de reacties en discussies er vaak toe doen.’ (jury Dutch Bloggies 2008)

‘Intellectuele stukken die mooi zijn geschreven; confronterend, fel en scherp.’ (Revu)

‘Extreem-rechtse website’ (NRC Handelsblad)

‘De meeste Nederlanders zijn van buitengewoon beschaafde huize, uitzonderingen als Peter Breedveld daargelaten.’ (Anil Ramdas)

‘Peter Breedveld verrast!’ (Nederlandse Moslim Omroep)

‘Breedveld is voor de duvel nog niet bang’ (Jeroen Mirck)

‘Nog een geluk dat er iemand bestaat als Peter Breedveld.’ (Max J. Molovich)

‘Godskolere, ik heb me toch over je gedróómd! Schandalig gewoon.’ (Laurence Blik)

 

pbgif (88k image)
 

 

(Advertentie)
 

 

pbgif (88k image)
 

LINKS

 

 

RSS RSS