Home » Archief » De noodzaak van de geesteswetenschappen


[07.04.2012]

De noodzaak van de geesteswetenschappen

Remco Breuker

In zijn opiniestuk van 4 april jongstleden in de Volkskrant krant brak Joost Keizer een lans voor de geesteswetenschappen. Daar ben ik blij om. Helaas brak hij de verkeerde lans. Daar ben ik minder blij mee.

Keizer begint zijn stuk met de openingszin van het reisverhaal van Marco Polo, die in de dertiende eeuw een legendarisch geworden verslag schreef van zijn jarenlange verblijf in China. Keizer constateert dat dit reisverslag op fictie berust, maar dat dit niets van de relevantie ervan afdoet. Maar als het fictie was, dan zou dat bijna de volledige –en niet onaanzienlijke– historische waarde wegnemen. En trouwens: Marco Polo was wel in China. Dat weten we dankzij de geesteswetenschappen*.

Is dit nu belangrijk? Ja. Dit is belangrijk. Zowel symbolisch als historisch.

Symbolisch is de feitelijkheid van Polo’s reisverslag belangrijk omdat de waarde van Keizers betoog (dat ik sympathiek maar uiteindelijk niet overtuigend vind) verloren gaat als het wordt gebouwd op informatie waar je, om Keizer te citeren, ‘niets aan hebt’. Informatie die bovendien verzonnen is. De geesteswetenschappen zijn niet gestoeld op informatie waar je ‘niets aan hebt’. De waarde van de geesteswetenschappen vloeit juist voort uit een scala aan heel verschillende zaken. Die diversiteit maakt het ook verduveld moeilijk om een apologia pro humaniora te schrijven die over de hele breedte van het veld geldig is. Maar ik kan een bescheiden aanzet geven.

Historisch is het reisverslag van Polo ook belangrijk. De studie ervan laat ons één van de sterke punten van de geesteswetenschappen zien. Te weten: de strikte bronnenkritiek, grondige talenkennis en diepgaande historische kennis waarmee Marco Polo’s verslag als grotendeels feitelijk relaas gevalideerd is. Weten hoe je iets moet lezen en hoe je het in context (historisch, cultureel, linguïstisch) moet plaatsen: deze vaardigheden zijn ook vandaag de dag in brede zin belangrijk.

Maar de geesteswetenschappen gaan verder. Als we weten dat Marco Polo wel degelijk in China is geweest, zegt dat veel over Venetië in de 13de eeuw. Over China. Over het Mongoolse rijk. Over het relatieve gemak waarmee iemand met slechts één visum (een gouden pas van Khubilai Khan) over land vanuit Israël naar China reisde. Dit zijn zaken van historisch belang, maar ze zetten ook aan tot reflectie over hoe de wereld nu in elkaar zit. Probeer het nu maar eens, met één visum vanuit Israël over land naar Beijing te reizen. Het plaatst onze veelgeprezen moderniteit danig in perspectief.

De geesteswetenschappen gaan nog verder. Ik ben het met Keizer eens dat de geesteswetenschappen meer behelzen dan het ‘leren van idioom, grammatica, uitspraak en historische gegevens’. Het veld stelt zeer fundamentele vragen (zo is de postmoderne twijfel au fond een geesteswetenschappelijk fenomeen). Bijvoorbeeld of het überhaupt mogelijk is om een andere taal of cultuur volledig te leren kennen.

Fundamentele vragen stellen (en dat heeft het postmodernisme met verve gedaan, met antwoorden geven had het meer moeite) die de menselijke conditie raken, is inherent aan de geesteswetenschappen. Dat is ook de reden dat er zoveel studenten geschiedenis (of literatuurwetenschappen, enfin, vul zelf maar in) zijn, terwijl de beroepsperspectieven voor een afgestudeerd historicus (literatuurwetenschapper enzovoort) op het moment niet florissant genoemd kan worden. De existentiële noodzaak om te begrijpen wie wij zijn, hoe wij hier zijn gekomen en waar we naartoe gaan, laat zich niet uitwissen door argumenten die (abusievelijk, volgens mij) uitgaan van ingebeeld economisch nut of de afwezigheid daarvan.

Ik ben het ook met Keizer eens dat het zwaard aan twee zijden snijdt bij het economisch nut-argument, dat uitgaat van direct economisch gewin. Dat betekent niet alleen dat opleidingen die direct economisch nut bieden (zoals nu Chinees), in stand gehouden moeten worden. Maar dat houdt ook in dat op het moment, dat het direct economisch nut van een opleiding wegvalt, deze afgeschaft zou moeten worden.

Dat is geen correcte methode om te berekenen of een opleiding rendabel is. Er moet niet alleen gekeken worden wat een opleiding nu kost, maar ook wat haar alumni over de longue durée in brede zin hebben opgebracht. Ik zou dan ook graag eens een grondig economisch onderzoek zien naar de mate waarin afgestudeerde geesteswetenschappers gedurende, zeg, de afgelopen dertig jaar aan de maatschappij en de economie hebben bijgedragen. Het zou me niet verbazen als de geesteswetenschappen op die basis wel degelijk zeer rendabel blijken te zijn.

Ook als Keizer het verder heeft over de kritische afstand en het ‘gezonde cultuurrelativisme’ waar de geesteswetenschappen in beslissende mate aan bijdragen, ga ik nog met hem mee. Door het vreemde te kennen, wordt het eigene betrekkelijk gemaakt. De geesteswetenschappen zijn cruciaal als het gaat om het begrijpelijk maken van wat ons in eerste instantie als vreemd, gevaarlijk of zelfs onmenselijk voorkomt.

Het humaniseren van vreemde landen is vandaag de dag van het grootste belang. Dat kan door studie van romans, gedichten, films, epiek, van de geschiedenis, van voedselcultuur. Of door middel van strips, blogs en popmuziek. Voordat we een leger op de islamextremisten in Teheran afsturen of een preventieve aanval op de aartscommunisten in Pyongyang uitvoeren, moeten we zo goed mogelijk begrijpen wat de ander wil, waar hij/zij voor staat en wat de eventuele gevolgen van een conflict zouden zijn.

Om een voor mij vertrouwd voorbeeld aan te halen: Noord-Korea is een heel andere staat (en samenleving) dan wij vaak denken. Hoe ik dat weet? Ik lees Koreaans, ken de geschiedenis, ken de sociale context. Dat wil niet zeggen dat Noord-Korea geen afschuwelijk dictatuur is (dat is het wel), maar wél dat wij in onze omgang met Noord-Korea alleen maar baat kunnen hebben bij zoveel mogelijk kennis omtrent de Noord-Koreaanse motivatie om bijvoorbeeld weer een langeafstandsraket te lanceren (propaganda voor binnenlands gebruik en geen provocatie).

Onze reactie kan alleen effectief zijn als die gestoeld is op de juiste informatie. Dit is het soort informatie dat geesteswetenschappers leveren (Den Haag, luistert u?).

En hier scheiden de wegen van Keizer en die van mij zich. Want Keizer vindt dat een geesteswetenschapper niet te dicht op het maatschappelijke vuur moet staan. Hij heeft het over de noodzaak tot maatschappelijke distantie van de geesteswetenschappen.

Ik geloof daar niet in. Sterker nog, ik ben ervan overtuigd dat de geesteswetenschappen alleen dan tot volle bloei komen als zij middenin de samenleving staan. Wat overigens iets volledig anders is dan staatssecretaris Zijlstra op zijn wenken bedienen. Ook een filoloog die zich met de dertiende eeuw in Thailand bezighoudt, staat midden in de maatschappij, al zal het directe maatschappelijk nut van diens onderzoek niet onmiddellijk duidelijk zijn. En dat misschien ook nooit worden, maar dat is inherent aan alle wetenschap: soms weet je pas na jaren of iets nut heeft gehad of niet.

Fundamenteel onderzoek mag zich niet laten leiden door dwang van buiten, maar staat tegelijkertijd niet los van de maatschappij. Wetenschappers moeten niet de waan van de dag volgen. Maar deze kritisch beschouwen en waar nodig doorprikken? Ja, dat wel. En het liefst niet na tien jaar bedenktijd.

Het belangrijkste punt dat ik zou willen aandragen ter verdediging van de geesteswetenschappen grosso modo is echter dit: geesteswetenschappers houden zich met zaken bezig die vaak niet of moeilijk te kwantificeren zijn, maar daardoor niet minder belangrijk in ons leven, de maatschappij, de wereld. Geen harde zaken, zoals het aantal langeafstandsraketten dat Noord-Korea bezit, maar een doorwrochte analyse hoe de Noord-Koreaanse elite de Koreaanse geschiedenis vernuftig recyclet en zo de macht behoudt, door de bevolking reëele (maar wellicht niet terechte) angst in te praten voor de VS.

Hoe kwantificeer je dit? Zulk onderzoek kan zelfs gezien worden als iets ‘waar je niets aan hebt’: het gaat immers om het kijken naar propagandaposters en het lezen van het verzameld werk van Kim Jong Il. Maar een analyse als deze zou van directe invloed moeten zijn op hoe de internationale gemeenschap omgaat met Noord-Korea: deze laat immers zien dat de angst voor de VS bij de bevolking daadwerkelijk aanwezig is (en dat die derhalve gewapende bevrijding door de VS niet zou verwelkomen) en dat door de staatspropaganda uitgebuite raketlanceringen noodzakelijk zijn voor de elite om de macht in handen te houden.

Met andere woorden: hier is het niet het geesteswetenschappelijk werk, maar de reactie vanuit de maatschappij waar je niets aan hebt. Of die er überhaupt niet is. Het is giswerk, maar ik vraag me af of de desastreuze situatie in Irak niet voorkomen had kunnen worden door beter te weten hoe de man op de straat naar de wereld (en naar de VS) keek.

Een ander voorbeeld (weer heel dicht bij huis): onderzoek naar ideologie in de Koreaanse middeleeuwen. Een beter voorbeeld van informatie waar je niets aan hebt kun je als Nederlander bijna niet bedenken.

Totdat je er achter komt dat Koreaanse middeleeuwers manieren vonden om elkaar naar het leven staande ideologieën (en de aanhangers ervan!) duurzaam en succesvol in dezelfde samenleving een plek te geven. Ook zonder hier direct lering uit te hoeven trekken, is het raadzaam om er in ieder geval kennis van te nemen om de mechanismes erachter beter te begrijpen.

Every culture is potentially every other culture‘, volgens Paul Feyerabend, en hij had gelijk. De menselijke conditie is in al die tijd helemaal niet zoveel veranderd. Geesteswetenschappelijk onderzoek gaat over de menselijke conditie in al diens glorie en schaamte. Zowel toen als nu, zowel binnen als over de eigen grenzen. En is als zodanig onontbeerlijk voor een samenleving.

De huidige crisis in de geesteswetenschappen is volgens mij aan twee factoren te wijten.

Ten eerste, de onbeholpenheid waarmee wij geesteswetenschappers opkomen voor het belang van ons veld en het gebrek aan lef waarmee wij durven te zeggen over ons onderzoek: ‘Dit is belangrijk!’ We neigen nog te vaak naar het geloof dat ons onderzoek eigenlijk iets is ‘waar je niets aan hebt’. Om er dan niet helemaal overtuigd aan toe te voegen: ‘Maar het is wel belangrijk, hoor.’

En ten tweede, de mengeling van onwil, onverschilligheid en onvermogen van de maatschappij om de resultaten van geesteswetenschappelijk onderzoek naar behoren te benutten. Wij moeten wat assertiever worden, de maatschappij wat ontvankelijker. Zeker in een wereld waarin het westen niet meer automatisch bovenaan de voedselketen staat, is het van levensbelang om de geesteswetenschappen overeind te houden.

Onwil om serieus te kijken naar een ander leidt tot angst en ontmenselijking. Dat leidt op zijn beurt tot conflict. De geesteswetenschappen bieden hier geen panacée tegen, maar ze maken het wel aanschouwelijk, begrijpelijk en handelbaar. En dat is héél, héél noodzakelijk.

Remco Breuker is historicus en hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden. In 2010 kreeg hij de Heineken Young Scientist Award for History van de Koninklijke Academie der Wetenschappen, voor zijn onderzoek naar middeleeuwse Koreaanse identiteiten. Volg hem op Twitter.

*)Igor de Rachewiltz, ‘Marco Polo Went to China’, Zentralasiatische Studien 27 (1997), blz. 34-92.

Remco Breuker, 07.04.2012 @ 10:02

[Home]
 

16 Reacties

op 07 04 2012 at 11:43 schreef Yannick:

Bravo!

op 07 04 2012 at 12:39 schreef leo schmit:

Ik zou als derde reden, of misschien zelfs als eerste reden van drie, toch het door Keizer gewraakte financieringssysteem via NWO noemen.
Keizer heeft wel degelijk een punt met zijn opmerking dat vrijwel al het onderzoek door NWO wordt gefinancierd en dan moet voldoen aan eisen van vermeend maatschappelijk nut binnen vooraf gestelde aandachtsvelden. Dodelijker voor de creativiteit kan het bijna niet. Daar komt bij dat ‘ons kent ons’ zitting heeft in de beoordelingscommissies die de fondsen verdelen. Juist omdat het nut (de relevantie, zo u wilt) in deze tak van wetenschap zo vaag is zijn de geesteswetenschappelijke commissietijgers oppermachtig.

Breuker, die in Nederland werkt, kan dit argument niet voeren. Als hij dat zou doen kunnen hij en zijn medewerkers het wel schudden. Of misschien zit hij zelf wel in zo’n commissie.

op 07 04 2012 at 14:15 schreef Gert-Jan Beeke:

Wauw. Mooi stuk!

Over de economische meerwaarde van geesteswetenschappen; Het nut van je tegenstander/medestander/concurrent begrijpen komt juist veel terug in onze geschiedenis. Bijvoorbeeld tijdens de VOC. Toen gunde de chinezen ons als enige land om te handelen. Omdat wij leerden de Chinezen te begrijpen en op juiste manier te respecteren.

Het woord ‘gunnen’ kennen ze niet in het buitenland. Geesteswetenschappen is m.i. de sleutel om een ander jou iets te gunnen.

op 07 04 2012 at 14:21 schreef MNb:

Nou heb ik dat stuk van Keizer niet gelezen; misschien ga ik dat nog doen. Het feit dat de informatie in Marco’s Polo verzonnen is betekent nog niet dat die informatie waardeloos is. Vraag aan Jona Lendering:

http://www.livius.org/hi-hn/ha/hist_aug.html

” het economisch nut-argument, dat uitgaat van direct economisch gewin.”
Ik schreef het al eerder. Dit argument wordt maar hoogst zelden toegepast op de natuurwetenschappen. Ik zou echt niet weten wat het directe economische gewin van de Geneefse deeltjesverneller is; meer specifiek: van de zoektocht naar het Higgs boson.
Neem ook eens Riemann’s bolmeetkunde. Die heeft 300 jaar in een la liggen verstoffen. Maar toen Einstein aan zijn Algemene Relativiteitstheorie werkte bleek die plotseling heel handig te zijn.
Dat hele nutsprincipe zuigt.
Derde factor: toegankelijkheid van informatie. Zie alweer Jona Lendering.

op 07 04 2012 at 17:16 schreef Tycho:

@Gert-Jan Beeke, volgens mij bedoel je Japan, maakt niet uit, die hebben ook spleetogen.

Wat ik van je afsluitende alinea moet maken, geen idee. Ik heb wel eens gehoord dat er mensen zijn die denken dat er maar twee talen zijn. Nederlands en Buitenlands.

op 07 04 2012 at 18:31 schreef Jon:

Goed om dit allemaal te lezen. Dat er gelijkgestemden zijn die verder kijken dan de huidige tijdgeest van alleen nog smart-geformuleerde doelen en controle.
Zonder omwereld geesteswetenschappen, cultuur, vrije denkers en rommelaars slaat er veel dood op termijn en missen we trouwens ook gewoon een hoop mooie concrete resultaten waar de targetfreaks zo gek op zijn.

op 07 04 2012 at 20:15 schreef Miko:

Mooi stuk. Niet eens wat betreft het bijbrengen van cultuurrelativisme als legitimatie van het wetenschapsgebied: dat dat mooi is is een politieke opvatting die ik deel, maar als wetenschapsgebied moet juist geesteswetenschappen open staan voor andere opvattingen op dit punt en kun je het dus niet tot taak van het vakgebied an sich maken.

(zie overigens ook mijn eigen reactie op Keizer: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/7544/DeJaap/article/detail/3236493/2012/04/05/Geen-wetenschapsgebied-speelt-zo-n-centrale-rol-als-de-geesteswetenschappen.dhtml_).

op 07 04 2012 at 20:27 schreef Miko:

Ok dit is de werkende link: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/7544/DeJaap/article/detail/3236493/2012/04/05/Geen-wetenschapsgebied-speelt-zo-n-centrale-rol-als-de-geesteswetenschappen.dhtml

op 08 04 2012 at 07:22 schreef Klaas:

@MNb, ook een belangrijk deel van de natuurwetenschappen zucht onder de dictatuur van het directe (economische) nut. Sleutelwoord: validatie. Wat dat betreft is er minder verschil tussen natuur- en geesteswetenschappen dan gesuggereerd wordt door het prijskaartje van de zoektocht naar het Higgs deeltje.
Verder zit er iets minder dan 300 jaar tussen Riemann en Einstein (en die bolmeetkunde…hm.)

op 08 04 2012 at 12:33 schreef Rene Koeman:

Alle wetenschap heeft wat mij betreft maar één doel en één legitimatie: menselijke nieuwsgierigheid stimuleren. Ik ben geen wetenschapper en ben dus afhankelijk van diegenen die dat wel zijn om mij te wijzen op voor leken begrijpbare teksten. Deze tijd van wikipedia stelt de wetenschapper veel meer dan vroeger in staat zijn vakgebied te duiden. Of youtube-filmpjes van bijvoorbeeld Hawkings, die zelfs voor mij ingewikkelde materie toegangkelijk maken.

Maar goed, ik ben dan ook een nerd die graag alles wil weten wat er te weten valt.

op 08 04 2012 at 14:35 schreef Michael Blok:

Ik kan het niet volgen. De samenvoeging van een vrij willekeurige verzameling wetenschappen als steun voor gedegen historisch onderzoek?

op 08 04 2012 at 21:15 schreef MNb:

@Klaas: je hebt gelijk tav Riemann. Ik moet blijkbaar uitzoeken hoe dat verhaal van een brok wiskunde in een stoffige la ook al weer zit.

Verders schrijft Rene Koeman voor mij vandaag.

op 09 04 2012 at 11:04 schreef BanSanten:

Weer niet overtuigend, dit sympathieke betoog. “Ik tel geen raketten maar analyseer hoe ….”. Te defensief, te voorzichtig. De wetenschap heeft als doel, zoals Rene Koeman zegt, nieuwsgierigheid stimuleren. De maatschappij steunt dat doel door een groep mensen vrij te stellen van andere werkzaamheden, zodat ze tijd hebben om de hele dag na te denken.
Als we echt in de aanval willen, kunnen we vragentekens gaan plaatsen bij de merites van een studie als Economie. Heeft die “nuttige” studierichting niet alleen maar ellende gebracht? Of wat dacht u van Bedrijfskunde, Beleid en Organisatie, Accountancy?

op 10 04 2012 at 16:02 schreef aysel:

Dit is zoooooo waar!!! hier is geen onderzoek buitenaf voor nodig, een blik naar binnen vanuit onze innerlijke geestenwetenschapper, en tussen de regels door leven, lezen en voelen, looking en thinking out of the box…De mens in conflict tegen het zelf die vasthoudt aan het vertrouwde angstdenken

‘Onwil om serieus te kijken naar een ander leidt tot angst en ontmenselijking. Dat leidt op zijn beurt tot conflict.

op 10 04 2012 at 16:14 schreef aysel:

en elk woord heeft voor ieder een persoonlijke lading waar we wederom heerlijk op af kunnen geven, ja het mag, ook dat dient een doel, ik ervaar steeds meer de masochistische structuur in mezelf en om me heen, het zelf onderdrukken is uiteindelijk de ander onderdrukken en andersom, vaak verborgen onder een mooi uiterlijk plaatje en wiskundige verhalen…hoe luider de veroordeling hoe groter het conflict in stilte…Dank U! lang leve het geschreven woord ;)

op 15 04 2012 at 17:52 schreef Willem van der Lee:

Wat nu…

Nieuwe reactie
Naam:
E-mail:
Homepage:
  Afbeelding invoegen
 

 


Home

Archief

 

STEUN FRONTAAL NAAKT MET EEN TIKKIE!

 

 

OF VIA PATREON!

 

 

Let op: Toelating van reacties en publicatie van opiniestukken van anderen dan de hoofdredacteur zelf betekent geenszins dat hij het met de inhoud ervan eens is.

 

pbgif (88k image)
 

MEEST GELEZEN IN 2024

O Richard K., martelaar van de Afgehaakten

O Liever Wilders dan Yesilgöz

O Hoe Albert Heijn constant probeert ons te bestelen

O Kankerhomo

O Harde Por

O Zijn onze universiteiten antisemitische Hamasbolwerken?

O De meest gelezen stukken van 2023

O Willem Kraan zou met Scharwachter en Dibi hebben meegeprotesteerd

O Neem PVV-stemmers serieus!

O De verpletterende charme van de supertolerante Gidi Markuszower

 

MEEST GELEZEN EVER

O Caroline van der Plas, dwangmatige leugenmachine

O Caroline van der Plas is de Nederlandse Donald Trump

O YouPorn

O Iedereen haat Sander Schimmelpenninck omdat hij écht onafhankelijk is

O Wierd Duk de pro-Russische complotdenker

O Domme Lul

O Frans Timmermans kan het einde van de domrechtse ijstijd zijn

O Wierd Duk en Jan Dijkgraaf, hoeders van het fatsoen

O De koning van het uittrekken van de damesslip

O Haatoma

 

pbgif (88k image)
 

CONTACT
Stuur uw loftuitingen en steunbetuigingen naar Frontaal Naakt.

 

NIEUWSBRIEF
Ontvang gratis de Frontaal Naakt nieuwsbrief.

 

pbgif (88k image)
 

BLURBS
“How does it feel to be famous, Peter?” (David Bowie)

“Tegenover de enorme hoeveelheid onnozelaars in de Nederlandse journalistiek, die zelfs overduidelijke schertsfiguren als Sywert, Baudet en Duk pas ver in blessuretijd op waarde wisten te schatten, staat een klein groepje van ondergewaardeerde woestijnroepers. Met Peter op 1.” (Sander Schimmelpenninck)

“Frontaal Naakt dient een publiek belang” (mr. P.L.C.M. Ficq, politierechter)

“Peter schrijft hartstochtelijk, natuurlijk beargumenteerd, maar zijn stijl volgt het ritme van zijn hart.” (Hafid Bouazza).

“Ik vind dat je beter schrijft dan Hitler” (Ionica Smeets)

“Peter is soms een beetje intens en zo maar hij kan wél echt goed schrijven.” (Özcan Akyol)

“Jij levert toch wel het bewijs dat prachtige columns ook op weblogs (en niet alleen in de oude media) verschijnen.” (Femke Halsema)

“Literaire Spartacus” (André Holterman)

“Wie verlost me van die vieze vuile tiefuslul?” (Lodewijk Asscher cs)

“Pijnlijk treffend” (Sylvana Simons)

네덜란드 매체 프론탈 나크트(Frontaal Naakt)에 따르면, 네덜란드 라 (MT News)

“Echt intelligente mensen zoals Peter Breedveld.” (Candy Dulfer)

“De Kanye West van de Nederlandse journalistiek.” (Aicha Qandisha)

“Vieze gore domme shit” (Tofik Dibi)

“Ik denk dat de geschiedenis zal uitmaken dat Peter Breedveld de Multatuli van deze tijd is.” (Esther Gasseling)

“Nu weet ik het zeker. Jij bent de antichrist.” (Sylvia Witteman)

“Ik ben dol op Peter. Peter moet blijven.” (Sheila Sitalsing)

“Ik vind hem vaak te heftig” (Hans Laroes)

“Schrijver bij wie iedereen verbleekt, weergaloos, dodelijk eerlijk. Om in je broek te piesen, zo grappig. Perfecte billen.” (Hassnae Bouazza)

“Scherpe confrontatie, zelfs als die soms over grenzen van smaak heen gaat, is een essentieel onderdeel van een gezonde democratie.” (Lousewies van der Laan)

“Ik moet enorm lachen om alles wat Peter Breedveld roept.” (Naeeda Aurangzeb)

“We kunnen niet zonder jouw geluid in dit land” (Petra Stienen)

“De scherpste online columnist van Nederland” (Francisco van Jole)

“Elk woord van jou is gemeen, dat hoort bij de provocateur en de polemist, nietsontziendheid is een vak” (Nausicaa Marbe)

“Als Peter Breedveld zich kwaad maakt, dan wordt het internet weer een stukje mooier. Wat kan die gast schrijven.” (Hollandse Hufters)

“De kritische en vlijmscherpe blogger Peter Breedveld” (Joop.nl)

“Frontaal Naakt, waar het verzet tegen moslimhaat bijna altijd in libertijnse vorm wordt gegoten.” (Hans Beerekamp – NRC Handelsblad)

“De grootste lul van Nederland” (GeenStijl)

“Verder vermaak ik mij prima bij Peter Breedveld. Een groot schrijver.” (Bert Brussen)

“Landverrader” (Ehsan Jami)

“You are an icon!” (Dunya Henya)

“De mooie stukken van Peter Breedveld, die op Frontaal Naakt tegen de maatschappelijke stroom in zwemt.” (Sargasso)

‘De website Frontaal Naakt is een toonbeeld van smaak en intellect.’ (Elsevier weekblad)

“Frontaal Gestoord ben je!” (Frits ‘bonnetje’ Huffnagel)

“Jouw blogs maken hongerig Peter. Leeshonger, eethonger, sekshonger, geweldhonger, ik heb het allemaal gekregen na het lezen van Frontaal Naakt.” (Joyce Brekelmans)

‘Fucking goed geschreven en met de vinger op de zere plek van het multicultidebat.’ (jury Dutch Bloggies 2009)

Frontaal Naakt is een buitengewoon intelligent en kunstig geschreven, even confronterend als origineel weblog waar ook de reacties en discussies er vaak toe doen.’ (jury Dutch Bloggies 2008)

‘Intellectuele stukken die mooi zijn geschreven; confronterend, fel en scherp.’ (Revu)

‘Extreem-rechtse website’ (NRC Handelsblad)

‘De meeste Nederlanders zijn van buitengewoon beschaafde huize, uitzonderingen als Peter Breedveld daargelaten.’ (Anil Ramdas)

‘Peter Breedveld verrast!’ (Nederlandse Moslim Omroep)

‘Breedveld is voor de duvel nog niet bang’ (Jeroen Mirck)

‘Nog een geluk dat er iemand bestaat als Peter Breedveld.’ (Max J. Molovich)

‘Godskolere, ik heb me toch over je gedróómd! Schandalig gewoon.’ (Laurence Blik)

 

pbgif (88k image)
 

 

(Advertentie)
 

 

pbgif (88k image)
 

LINKS

 

 

RSS RSS