Zelfdoding in de lente

Justine le Clercq

Foto: Sakiko Nomura

We waren nog nauwelijks bekomen van het overlijden van Joost Zwagerman toen op 4 april het bericht kwam van Wim Brands’ suïcide. Ook nu weer werden er mooie artikelen geschreven vol vragen of conclusies over zelfdoding. Maar er is één onderwerp wat weinig aandacht krijgt: de lente als aanzet tot zelfdoding.

Een hevige depressie kan leiden tot de wens zich van het leven te beroven. Voordat iemand er echt toe besluit, is vaak een lijdensweg afgelegd. In dergelijke situaties kun je spreken van zelfmoord: moord betekent namelijk dat er sprake is van voorbedachten rade. Zelfmoord is een, weliswaar wanhopige, maar doordachte beslissing.

Er is ook een andere dood: een plotselinge, volslagen onverwachte dood. Hierbij is strikt genomen geen sprake van zelfmoord, maar van zelfdoding. Zelfdoding komt voor de omgeving als donderslag bij heldere hemel en doet absurd aan. ‘Er is iets geknapt in zijn hoofd’, probeert men te verklaren. Wat bezielt iemand om, schijnbaar van de ene op de andere minuut, dood te willen?

Bodem van de hel

Twee keer heb ik zelf op dat punt gestaan. Sinds 2001 lijd ik aan een depressie. Binnen die doorlopende depressie ben ik in staat om na te denken over mijn leven en de mogelijkheden die er nog liggen. Ook ik heb regelmatig nagedacht over zelfmoord, maar het is op geen enkel moment een serieuze optie geweest. Zelfdoding helaas wel.

De eerste keer dat het mij overkwam liep ik op straat. Van het ene op het andere moment werd ik zonder enige aankondiging weggeblazen, platgewalst en overmeesterd. Een nietsontziend, vreselijk gevoel nam bezit van me. Mijn bewustzijn was volledig vernauwd. Wat ik voelde was zo ondraaglijk dat ik bereid was tot alles om het te laten ophouden. Het is moeilijk voor te stellen, maar ik had geen verleden meer, geen toekomst, ik dacht niet aan ouders of vrienden of wie dan ook. Er was dus niets meer, alleen maar de onbeschrijflijke diepe wens dat het moest ophouden. Mijzelf doden was de enige optie. Niet omdat ik dood wilde. Dit had niets met een doodswens te maken, maar het leek de enige uitweg.

Blijkbaar heb ik toen niet eens de bodem van deze hel geraakt, want ik ben naar het ziekenhuis gerend. Verpleging en artsen zijn bij mij blijven zitten tot het zakte. Zes uur later stond ik thuis weer te koken. Helaas heb ik ditzelfde nog een keer meegemaakt. Beide keren bij aanvang van de lente.

Gevoel van vervreemding

Uit deze ervaring heb ik twee conclusies getrokken:

· Zelfdoding heeft niets met een doodswens te maken en al helemaal niets met het leven dat iemand leidt, simpelweg omdat het leven helemaal niet meer bestaat op dat moment. ‘Het’ moet ophouden, en de zelfdoding is de snelste manier.

· In de media en in vakliteratuur ben ik over dit facet van suïcide weinig tegengekomen. Toch denk ik dat ik niet de enige ben met deze verschijnselen.

Een mogelijke factor bij zelfdoding is de komst van de lente. Een, naar mijn idee, onderbelicht probleem bij depressie. Ik zal uitleggen hoe ik tot die gedachte kom.

Voor mensen die aan winterdepressie lijden is lichttherapie vaak een goede remedie. Er is echter een klein percentage mensen dat de lichttherapie niet verdraagt en de volgende bijwerkingen krijgt: paniek, het gevoel van vervreemding, psychose. Ik bleek tot die kleine groep te horen. Ik raakte in paniek en vervreemd. Dit zakte na een aantal uur. Maar nu het gekke:

De twee keer dat ik op het punt van zelfdoding stond, speelden zich af tijdens de eerste dagen van de lente. En ieder jaar valt het me weer op hoe slecht het met mij gaat tijdens de eerste dagen dat de zon schijnt en alles om je heen knispert van levensgeluk.

Lichte psychose

Het is bekend dat zelfdoding significant vaker voorkomt in de lente dan in andere jaargetijden. Zou het kunnen dat het begin van de lente hetzelfde teweeg brengt als lichttherapie bij de kleine groep mensen die daar bijwerkingen van krijgt?

De komst van de lente kan iemand geheel uit balans duwen. Door de onrust, de lichte psychose die kan optreden of de vervreemding, ontstaat er een vrije val. Dit zou de reden kunnen zijn waarom er meer zelfdodingen plaats hebben in de lente.

Als dit onderzocht wordt en er meer over bekend raakt, kan er betere begeleiding komen voor mensen die gevoelig zijn voor deze seizoensverandering. Naar mijn idee liggen daar mogelijkheden om zelfdoding te voorkomen.

Krankzinnige noodsituatie

Tot slot een klein bericht voor de nabestaanden: U had er niets aan kunnen doen. En weet dat hij of zij dit niet deed uit pijn over het leven, of gericht tegen zichzelf of het leven. Het is een krankzinnige noodsituatie die maar één uitgang kent. Hoe raar ook om te zeggen, de dood was op dat moment een ware verlossing. Ik hoop zo dat we in de toekomst nog andere manieren van verlossing vinden.

Justine le Clercq (1967) is schrijver en tentoonstellingsmaker en werkt als HBO-docent en projectleider in de zorgsector. Van haar verschenen twee boeken. Ze heeft een website en een Facebook-pagina.

Tweet

Justine le Clercq, 16.04.2016 @ 10:55

[Home]
 

Δ