De enige goede journalist is een activistische journalist
Peter Breedveld
Ik ben zeer vereerd te worden opgevoerd in Fréderike Geerdinks nieuwe boek ‘Alle Journalistiek is Activisme‘ als een invloedrijke ‘journalist in hart en nieren’ die ‘buiten de lijntjes kleurt’ met een ‘scherpte die zijn weerga niet kent’ en om die reden word uitgekotst door mijn eigen beroepsgroep. Zulke erkenning krijg ik niet vaak, of eigenlijk nooit, al heb ik wel een leuke schare fans, en ik ben dus best wel ontroerd.
Nu zal het lijken dat het een wederdienst is als ik ‘Alle Journalistiek is Activisme‘ aanprijs als must-read voor niet alleen journalisten maar voor iedereen die met journalistiek te maken heeft en dat is echt iedereen, want nogal wat beslissingen die we nemen, op wie we stemmen, wat we kopen, hoe we reizen, hoe we vrouwen zien en over moslims en mensen van kleur denken, is beïnvloed door wat we zien op televisie, de sociale media en in kranten en bladen.
Maar ‘Alle Journalistiek is Activisme‘ is echt een heel erg goed boek, jaloersmakend lekker geschreven ook, ik vloog er doorheen. Geerdink beschouwt in 128 pagina’s de hele journalistiek, wat goede en slechte journalistiek is, welke verantwoordelijkheden een journalist heeft, ze rekent af met de mythe van de objectieve, onafhankelijke journalist en bepleit bewuste stellingname. Ik zeg ‘bewuste’, want de meeste journalisten verbeelden zich ten onrechte onpartijdig en onbevooroordeeld te zijn en dat is, toont Geerdink aan, onterecht.
Koloniale wortels
Neem alleen al de woordkeuze van journalisten. Geerdink heeft er een paar recente voorbeelden van: de media berichten over een ‘gezinsdrama’ als een vader zijn vrouw en kinderen vermoordt (‘als het gezin wit is tenminste’, schrijft Geerdink er fijntjes bij) en over ‘kwetsende opmerkingen’ als politiemensen zich racistisch te buiten gaan in appgroepen. Journalisten lijken liever glas te eten dan het extreemrechtse kabinet Schoof ‘extreemrechts’ te noemen en het heeft godslang geduurd voordat de media schoorvoetend het woord ‘genocide’ begonnen te gebruiken om de genocide te duiden die Israël thans in Gaza pleegt.
Dit en meer omdat journalisten weigeren de Grote Ongemakkelijke Waarheid onder ogen te zien, namelijk het koloniale verleden en de Transatlantische slavenhandel die nog steeds doorwerkt tot in de haarvaten van onze samenleving. Een veelzeggende anekdote, barstend van de symboliek, in ‘Alle Journalistiek is Activisme‘ is dat de journalistenvakbond NVJ in 1884 werd opgericht in een perstent bij een grote koloniale tentoonstelling in Amsterdam, waar onder andere inheemse mensen uit de Nederlandse koloniën werden tentoongesteld.
Bijna alle journalisten zijn wit en man en dat kleurt hun berichtgeving over Wilders, over de politie, over Israël, over alles. Bijna niemand stelt daar vragen bij, maar o wee als een Palestijns-Nederlandse journalist als Sakir Khader een film over Palestijnen maakt, dan buitelt iedereen over elkaar om hem verdacht te maken en zijn journalistieke distantie te betwijfelen. Want witte journalisten kunnen natuurlijk objectief over witte mensen berichten maar mensen van kleur zijn bevooroordeeld, ‘biased’ heet dat tegenwoordig, als ze over mensen van kleur berichten, en trouwens ook als ze over witte mensen berichten.
Witte westerse maat
Dat heeft een parallel in de wetenschap, waar onderzoekers van kleur ook constant worden bevraagd als ze bijvoorbeeld onderzoek doen naar discriminatie bij de politie, zoals antropoloog Sinan Çankaya doet. “Maar jij bent zelf van Turkse afkomst, kun je dan wel voldoende afstand bewaren?” vragen witte collega’s dan. Net als in de journalistiek is het ook in de wetenschap taboe om te zeggen dat iedere wetenschapper biased is en wordt gedreven en beïnvloed door tal van factoren, waaronder zijn afkomst en cultuur. “Dekolonisatie” van de wetenschap is geen frivole linkse spielerei; wetenschap is echt verweven met een wereldbeeld waarin de witte westerse man de maat is.
Zo moet ook de journalistiek worden gedekoloniseerd. Geerdink laat dat zien aan de hand van haar eigen journalistieke loopbaan, die begon bij een een regionaal dagblad, waar elke vorm van engagement er meteen werd uitgedrild, gewoon een leuk verhaal over een circus, geen gezeur over gemeentelijke rompslomp die dat circus plaagt. Als correspondent in Turkije werd ze zich bewust van haar eigen witte vooringenomenheid, want ze schreef wel kritisch over de Turkse weigerachtigheid de Armeense genocide een genocide te noemen, maar heeft Nederland eigenlijk niet hetzelfde probleem wat zijn koloniale verleden betreft?
In Turkije raakte ze betrokken bij eerst de Armeense minderheid, toen de Koerdische en in dat licht begon ze ook de verhoudingen tussen de dominante cultuur en die van de verschillende minderheidsgroepen in Nederland te beschouwen.
Amerikaanse propaganda
In 2018 verscheen haar boek ‘Dit Vuur Dooft Nooit‘, over haar jaar bij de Koerdische verzetsbeweging PKK, als ingebedde journalist. Ik herinner me de verontwaardiging van Midden-Oosten-correspondent Olaf Koens over het vuurwapen waar Geerdink toen mee leerde schieten, puur als zelfbescherming, niet om mee tegen het Turkse leger te vechten, en waarover ze vertelde in mijn interview met haar. Koens vond dat ze haar onafhankelijkheid als journalist te grabbel had gegooid.
Ik vind het een raar verwijt. Als journalisten zich laten inbedden in een Westers leger, hoor je daar nooit iemand over en reken maar dat ons wat propaganda door de strot is geduwd door CNN en al die andere nieuwszenders die zogenaamd objectief verslag deden van de Amerikaanse oorlogen in Irak en Afghanistan en waar niet al. Geerdink is in ‘Dit Vuur Dooft Nooit’ openhartig en eerlijk, ook over haar eigen innerlijke strijd, en ze is kritischer over de PKK dan welke westerse journalist dan ook over de Amerikanen of Israëliërs.
Bezorgde burgers
En in feite zijn alle journalisten ingebed, realiseerde ik me tijdens het lezen van ‘Alle Journalistiek is Activisme‘. Een witte Nederlandse journalist in Nederland is stevig ingebed in de witte Nederlandse status quo, die hij met verve verdedigt. Daarom worden in alle media witte fascisten, die het recht in eigen hand nemen en verkleed als politiemensen auto’s van de weg halen om ‘donkere mensen’ op te sporen, ‘bezorgde burgers’ genoemd en mensen van kleur die protesteren tegen de bloeddorst van Israël zijn ‘relschoppers’ en ‘antisemieten’. Journalisten kakelen bijna allemaal klakkeloos de machthebbers na, merkt Geerdink terecht op.
En de macht moet je altijd bevragen, als journalist ben je verplicht de kant te belichten van de machtelozen, vindt Geerdink. Het zal de vaste lezertjes van Frontaal Naakt niet verbazen dat ik het daar hartstochtelijk mee eens ben. Niet je draaiende camera gebruiken om mensen te onderdrukken of tegen elkaar op te zetten, zoals Powned doet, maar om uit oprechte belangstelling te laten zien wat je normaal nooit ziet. Dát is activisme.
Is het Vrije Woord u écht lief? Steun me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL24 ASNB 8832 6749 39 (N.P. Breedveld, ASBN Rijswijk), BIC ASNB NL21.
Peter Breedveld, 12.06.2025 @ 07:55
RSS