In Libanon is het nooit saai
Peter Breedveld
Schilderij: Ivan Vladimirov.
Het nieuwe boek van Jona Lendering, Libanon – een korte geschiedenis, moet u eerst en vooral kopen omdat het u vlot (maar toch nog 288 pagina’s) en leesbaar door de hele geschiedenis van Libanon neemt, van de oudheid tot nu. Tegelijk pik je de voornaamste toeristische bezienswaardigheden mee en in die zin deed het me een beetje denken aan Spanje van Rik Zaal, mijn favoriete reisgids.
Een mooie bonus is dat als u het boek koopt, u de hulporganisatie Cordaid steunt, die humanitaire hulp biedt aan het door geweld en economische malaise geteisterde land. Alle opbrengsten van het boek gaan daarheen. Ik zag Jona ergens schrijven dat mensen het boek vooral moesten kopen voor het goede doel, al lezen ze het niet, maar waarom zou je dat doen, dat boek niet lezen. Je ontzegt jezelf er een groot plezier mee.
Vakantie in Libanon
Jona zegt dat hij het boek schreef voor mensen ‘die wat achtergrond willen hebben bij het nieuws, als toerist in het vliegtuig zitten of die een Libanees als collega hebben’ en ik moet zeggen dat ik het nieuws uit Libanon na lezing van zijn boek heel wat beter begrijp en nu ook wel graag eens op vakantie wil. Hassnae probeert me al jaren enthousiast te maken voor Libanon, Beiroet vooral, met verhalen over hoe hip de mensen daar zijn en hoe goed je er kunt eten. Daar ben ik niet ongevoelig voor, maar waar je me echt mee verleidt, is tastbare geschiedenis. Romeinse en Middeleeuwse gebouwen en archelogische musea.
Aan het eind van Libanon stippelt Jona in drie pagina’s een hele toeristische route uit, dat is beknopter dan The Lonely Planet kan. Dus dat gaan we een keer doen: de musea in Beiroet, lunchen en dineren waar Hassnae wil, per taxi naar Nahr al-Kalb, de grotten van Jeitah, de Romeinse heiligdommen op de heuvels van Libanon, natuurpark Jabal Musa en door naar Byblos, waar de hele Libanese geschiedenis, van de steentijd tot de moderniteit, is te bewonderen in de vorm van huizen, kerken, kloosters en moderne gebouwen. Ik zal Jona’s boek meenemen.
Grootste lul
Maar iets over die geschiedenis. Wat er nu gaande is, Libanon als slagveld voor conflicten in landen als Israël, Syrië en de hele regio, is het logische gevolg van duizenden jaren geschiedenis, waarin Libanon altijd het toneel is geweest voor de rivaliteit elders in de wereld. Van Egyptenaren tot Turken en Perzen en Assyriërs en Fransen en Britten en Mongolen en eigenlijk alleen de Indianen en Inuit niet, op de een of andere manier was het steeds weer de Libanese tafel waar iedereen zijn lul op tafel kwam leggen om te laten zien wie er de grootste had.
Dat begon met het feit dat Libanon een belangrijke houtleverancier was voor de omringende antieke wereld, waar iedereen schepen nodig had om te importeren en exporteren en te veroveren wat-ie kon en ging zo door van de kruistochten tot de Napoleontische oorlogen en de twee wereldoorlogen die zich hoe dan ook steeds uitbreidden naar Libanon. Libanon werd ook steeds, in de oudheid dus al, toevluchtshaven voor ontheemden en vervolgden uit de omgeving.
Intrige en verraad
Daardoor werd het een verzamelplaats voor mensen van allerlei afkomsten en gezindten, christenen en moslims en Joden die er ruzie met elkaar maakten en allianties smeedden en er waren zoveel aparte groepjes, Soenieten en Sjiieten, Maronieten en Druzen en hoeveel smaken christelijk-orthodoxen zijn er wel niet. Dan waren de Turken er de baas, dan weer de Fransen en het was dus niet zo dat christenen automatisch de kant van andere christenen kozen en moslims die van andere moslims. Het was christenen en moslims tegen andere moslims of tegen andere christenen, christenen en Mongolen tegen de rest, bemoeienis van de paus uit Rome en de Patriarch in Constantinopel, Fransen tegen Engelsen, Vichy-Fransen tegen Vrije Fransen. Intrige en verraad, veel bloed en ellende en ook nog een Libanese Mata Hari die voor de Nazi’s spioneerde, never a dull moment.
U moet me maar vergeven dat ik het na eerste lezing niet allemaal in mijn hoofd heb, het is echt veel en ik raakte nogal eens het overzicht kwijt. Een stortvloed aan namen en volkeren waar ik nooit van had gehoord of waarvan ik eigenlijk nooit heb opgezocht wie het waren. Jona schudt ze schijnbaar moeiteloos uit zijn mouw, hij zegt dat hij dit boek in twee maanden heeft geschreven. Maar goed, hij borduurt dan ook voort op zijn eerdere werk, want hij schreef al veel boeken over de oudheid in de Levant en het is allemaal parate kennis voor hem.
Arabische feminisme
Hij komt uit die comfortzone in de tweede helft van het boek, dat gaat over de moderne tijd, waarin al die verschillende gelovigen proberen te polderen om van Libanon iets werkbaars te maken, wat natuurlijk niet geholpen wordt door het zand dat in de democratische machine gegooid wordt door landen als Israël, Syrië en Iran, allemaal op hun beurt weer met de steun van westerse landen en China. De Palestijnse strijd die op Libanese bodem wordt uitgevochten, Syrië dat Libanon als bedreiging ziet.
Het is een wonder dat Libanon ook de bakermat is van het feminisme in de Arabische wereld en van de moderniteit in het algemeen. Of eigenlijk geen wonder, gewoon ook een logisch gevolg van duizenden jaren geschiedenis. In de negentiende eeuw had je er bijvoorbeeld de Nahda, die me doet denken aan de Japanse Meiji-restaurantie. Een aantal Arabische landen, waaronder Libanon, realiseerde zich dat er een razendsnelle modernisering nodig was, onder andere een op westerse leest geschoeid wettenstelsel, om een beetje stand te kunnen houden in al het koloniale geweld van die tijd. Die Nahda is de inspiratie geweest tot de Cederrevolutie, waarbij Libanon werd gedemocratiseerd onder invloed van massale demonstraties van het Libanese volk en dat heeft dan weer geresulteerd in de Arabische Lente.
Nou ja, ik hoop dat ik van deze bespreking niet al te zeer een potje heb gemaakt. Het is much to handle, Libanon, maar Jona heeft er een boek van gemaakt dat lekker wegleest.
boeken, Peter Breedveld, 16.07.2025 @ 10:11
RSS