Niet de ideale Japanse moeder
Peter Breedveld
Pas recentelijk ben ik Japanse literatuur gaan lezen, belletrie bedoel ik uiteraard, romans en gedichten en zo. Ik had me altijd voorgenomen daaraan te beginnen als ik Japans kon, want vertalingen zijn altijd een interpretatie, het is nooit het werk zelf, je leest nooit de oorspronkelijke auteur. Ik zag eens een film, ik weet niet meer welke maar volgens mij was die met Adam Driver, waarin het lezen van vertalingen werd vergeleken met douchen met een regenjas aan.
Maar Japans lezen kost me nog steeds heel veel tijd, er zijn constant Chinese karakters die ik niet ken en moet opzoeken, wat het leesplezier behoorlijk vermindert. Bovendien zijn er nog heel veel boeken die ik wil lezen voordat ik dood ga, wat hopelijk niet morgen al is maar waarschijnlijk ook niet zo heel ver weg meer is. Ik hoop nog op een jaar of 20, als ik geen ongeluk of prostaatkanker krijg of word doodgeslagen door een boze PVV’er.
Ik las in Tokio dus de Engelse vertaling van ‘het veelgelauwerde Hikari no Ryōbun van Yuko Tsushima, ‘Territory of Light’ en er waren een paar passages die me uit de Japansheid van het boek trokken, bijvoorbeeld de uitdrukking “every Tom, Dick and Harry”. Dat is wat ik bedoel. Er ligt een Amerikaans filter over het origineel, hoe goed geschreven de vertaling ook is.
Ideale Japanse moeder
Tsushima was de dochter van een bekende Japanse schrijver, Osamu Dazai, die zelfmoord pleegde toen zij nog maar één jaar oud was, en waaraan zij dus hoogstens een schaduw van een herinnering had. Tsushima zelf overleed in 2016. Eén van haar bekendste werken is Territory of Light, een novelle eigenlijk, 122 pagina’s dun, die oorspronkelijk in afleveringen in een literair tijdschrift werd gepubliceerd.
Om u niet in spanning te laten zitten: ik was hooked vanaf de eerste pagina en wil nu alles van Tsushima lezen. Territory of Light gaat over een jonge alleenstaande moeder, vers gescheiden, die met haar dochter een appartement betrekt in een oud bedrijfsgebouw en daar een jaar blijft wonen. Ik heb begrepen dat de novelle weliswaar fictie is, maar dat het in niet geringe mate is gebaseerd op Tsushima’s eigen leven, inclusief die schaduw van een herinnering aan haar vader.
De novelle, die eind jaren 70 verscheen, moet een schok zijn geweest voor veel lezers. De hoofdpersoon, waarvan alleen de achternaam komen te weten, Fujino, is verre van de ideale Japanse moeder. Hoewel ze veel van haar driejarige dochtertje houdt, wordt ze regelmatig tot waanzin gedreven door het onmogelijke gedrag van het kind en heeft ze er moordfantasieën over. Maar ze raakt haar een keer kwijt in een park en ziet haar dan in een paniekvisioen in de vijver drijven. Ze wil dus niet echt van haar af, al let ze niet goed op haar.
Seks in het park
Het kind heeft de gewoonte haar speelgoed op het dak van een belendend gebouw te gooien, waar een bejaard echtpaar woont. Ze maakt het zo bont dat de eigenaar van het pand alle ramen van metalen horren laat voorzien. Fujino houdt van alcohol en gaat soms drinken met vrienden, terwijl ze haar dochter alleen thuis laat. Ze heeft een one-night-stand met de echtgenoot van de leidster van de kinderopvang waar ze haar dochter brengt. Niets menselijks is haar vreemd.
In een passage denkt ze terug aan een voormalige minnaar, iemand met wie ze een relatie had vóór haar ex-echtgenoot. Tijdens een wandeling in een park dringt ze er bij hem op aan om seks te hebben in het park. Hij is er niet van gediend. “We zijn geen beesten”, zegt hij, of iets van die strekking.
Fujino’s voormalige echtgenoot is een loser die zijn verantwoordelijkheden niet neemt. Lange tijd blijft onduidelijk wie precies het initiatief tot de scheiding nam, maar dat blijkt uiteindelijk hij te zijn geweest. Hij is duidelijk niet Fujino’s grote liefde, maar ze is iemand die niet snel loslaat als ze zich eenmaal aan iets heeft gecommitteerd, ook al bezwijkt ze nu en dan onder de druk van haar plichten en verantwoordelijkheden. Het is niet niks om een alleenstaande, werkende moeder te zijn in een samenleving als die in Japan, waarin een vrouw geacht wordt zich helemaal op te offeren voor haar gezin en haar persoonlijke verlangens uit te schakelen. Zoveel anders is dat trouwens niet in onze Nederlandse samenleving.
Natuurlijk komt haar ex na maanden van afwezigheid wel de voogdijschap over zijn kind opeisen en natuurlijk kiest haar kind zijn kant, omdat het met hem altijd gezellig is en zij gestresst is omdat ze alle lasten van het moederschap draagt.
Onbeschaamdheid
Fujino is een fascinerend personage, ze dwingt bewondering af, niet alleen vanwege haar onverzettelijke taaiheid, ook vanwege de onbeschaamdheid waarmee ze zich overgeeft aan haar alcoholisme en seksuele verlangens en de openhartigheid waarmee ze vertelt over de vernederingen die haar ten deel vallen als haar toenaderingspogingen worden afgewezen. Dit op een bijna journalistieke wijze, zonder enig zelfmedelijden, nuchter en afstandelijk, wat alles ook een soort van grappig maakt.
Fujino doet denken aan Buster Keaton, zo onbewogen als ze blijft als ze op haar bek gaat, weer opstaat en er met nóg meer vastberadenheid met gestrekt been zo weer ingaat.
Is het Vrije Woord u écht lief? Steun me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL24 ASNB 8832 6749 39 (N.P. Breedveld, ASBN Rijswijk), BIC ASNB NL21.
boeken, Peter Breedveld, 14.05.2025 @ 10:20
RSS