Hoe Albert Camus en Les Miserables samenkomen in presidentskandidaat Bernie Sanders
Jasper Mekkes
Scène uit Horse Feathers.
“Het is niet zo makkelijk te worden wat je bent.” Albert Camus, Noces (II. 106)
Bovenstaande zin kwam ik tegen in een biografie over Albert Camus. In dit boek van Michel Onfray met de titel ‘L’Ordre Libertaire’ wordt een mooi beeld geschetst van de libertair socialist, schrijver en filosoof die Camus was. De zin kan uitgelegd worden als het feit dat een mens niet als zichzelf geboren wordt, maar zichzelf wordt door de ervaringen die hij of zij opdoet in het leven, dankzij de familie waar hij in geboren wordt, het gebied waar hij of zij opgroeit, erfelijke eigenschappen, vrienden, leraren, kunstenaars, dichters, schrijvers – en een bepaalde dosis geluk.
Verder heb ik recent ‘les Misérables’ van Victor Hugo aangeschaft. De vier delen van in totaal bijna duizend bladzijden schreeuwen om een zelfgekozen quarantaine. Niet om besmettingsgevaar te voorkomen, maar om te lezen.
Zo is in deze roman onder meer het volgende pareltje te vinden, mijn favoriete definitie van de term ‘links’:
“Sachez produire la richesse et sachez la répartir”, oftewel: ‘rijkdom weten te produceren en verdelen’.
Rijkdom voor iedereen
Tussen het lezen door dwaal ik zo nu en dan af naar het nieuws in Amerika; in dat land lijkt een linkse beweging met aan het hoofd Bernie Sanders politieke macht te krijgen. Compleet met een Green New Deal om de economie te laten werken voor iedereen. De vergelijking met the New Deals van Roosevelt is treffend; ook nu zijn er immers overheidsinvesteringen (maar vooral besluiten) nodig om rijkdom voor iedereen te creëren.
Toch doet de gevestigde orde van democraten (die alles behalve links is) samen met de fanatiek conservatieve leden van het “Democratic National Congress” (DNC) en de media er alles aan om deze beweging te stoppen.
De rechtse tegenstrever van Sanders, Joe Biden, oogt zo nu en dan alsof hij aan dementie lijdt. Bij vlagen is zijn gedrag ook buitengewoon onvoorspelbaar, vreemd, onbeschoft en seksistisch. Naar verluidt heeft hij last gehad van hersen-aneurysma’s en onderging hij daarvoor chirurgie. Mogelijk is dat een gedeeltelijke verklaring voor zijn gedrag.
Omdat Biden wel de garantie is voor behoud van macht voor de gevestigde orde kan deze rechtse machtspoliticus desondanks rekenen op brede en fanatieke steun onder rechtse Democraten (en Republikeinen).
Politiek machtsspel
Het contrast met de initiator van de linkse beweging, Bernie Sanders, kan bijna niet groter. De linkse Sanders staat al 40 jaar op voor mensen zonder macht. Zo is hij in die 40 jaar geworden wie hij nu is, een gids voor de jeugd, de machtelozen en de onderdrukten.
De gevestigde orde van democraten lijkt ondertussen niet helemaal door te hebben dat de enorme hoeveelheid mensen die op Sanders hebben gestemd in het geval van een kandidatuur van Biden uit teleurstelling wel eens in overgrote meerderheid zouden kunnen gaan besluiten om niet te stemmen bij de presidentsverkiezingen. Waarmee het DNC voor de tweede keer sinds 2016 Trump aan de macht zou brengen.
Dankzij sociale media wordt het onwelriekende politieke machtsspel om te voorkomen dat Sanders president wordt, juist door de jongere generaties goed doorzien. Biden zal die generaties en de machtelozen en onderdrukten, niet kunnen verleiden op hem te stemmen – omdat hij zich de afgelopen 40 jaar niets gelegen heeft laten liggen aan hun toekomst.
Dat komt doordat het nog niet zo eenvoudig is te worden wat je bent. Een fictief beeld van jezelf aan de man proberen te brengen helpt daar ook niet echt bij. Hoewel Joe Biden er in geslaagd lijkt te zijn om veel Afrikaans-Amerikaanse kiezers aan zich te binden door decennialang ten onrechte te claimen dat hij actief zou zijn geweest in de civil rights movement.
Maar de kiezer is niet dom.
One man one vote
En dat weet de DNC maar al te goed; anders had ze er wel voor gezorgd dat het systeem met ‘delegates’ was afgeschaft ten faveure van een democratisch systeem, met het ‘one man one vote’ principe, zoals Bernie Sanders dat na het debacle in 2016 al bepleitte, toen Hillary tijdens de primaries begon met een voorsprong op Sanders van 300 delegates, die ze cadeau had gekregen van het DNC. De presidentsverkiezingen verloor Hillary vervolgens met twee miljoen stemmen meer dan Trump. Ook de presidentsverkiezingen zelf zijn dus niet echt democratisch in de VS.
Het basisprincipe van vooruitgang voor individuen, het idee van de betere versie van jezelf waar je naartoe moet groeien, kan voor de machtelozen en onderdrukten geprojecteerd worden op een gids die de route naar persoonlijke groei aangeeft – en de gevestigde orde die de groei van individuen tegenhoudt wel durft aan te vallen.
Joe Biden daarentegen staat voor kleinburgerlijk conformisme, voor doen wat je altijd al deed, omdat dat de geest zo fijn verdoofd. Een fatalistische vorm van berusting in de middelmaat van het slechte, om macht te verkrijgen.
Gelukkig blijft Bernie Sanders ondanks alle tegenwerking met zijn beweging van onderop enthousiast het libertair socialisme van Camus verenigen met de boodschap in Les Misérables; dat links zijn betekent dat je niet alleen rijkdom weet te produceren maar die rijkdom ook rechtvaardig weet te verdelen.
Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.
Jasper Mekkes, 16.03.2020 @ 11:07
RSS