Kaouthar Darmoni’s naam is gezuiverd door de rechter

Hassnae Bouazza

 

“Kutje knijpen!”¹ schalde het meermaals door de rechtszaal. De kantonrechter keek met een veelbetekenende, afkeurende blik naar Kaouthar Darmoni, die dat in een interview over bekkenbodemtherapie had gezegd. Advocaat Huib Van Hapert betoogde namens het feministische kennisinstituut Atria, haar voormalige werknemer, dat zulk taalgebruik onbetamelijk was. Zo onbetamelijk dat hij het met zichtbaar genoegen en harde stem zelf meerdere keren herhaalde. Darmoni, zo benadrukte hij, was niet chic genoeg voor de functie van directeur van Atria, “niet in de geest van Aletta Jacobs”.

Wat een ironie, dacht ik, terwijl ik met een mengeling van schok en afkeer toekeek, een witte man van middelbare leeftijd die wil bepalen welke woorden een vrouw mag gebruiken, hoe ze over haar lichaam praat en op welke manier ze zich moet gedragen – en die vertegenwoordigt het vermaarde ‘Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis’.

Die vrouwengeschiedenis heeft er een flinke smet bij: Na tweeënhalf jaar procederen heeft het gerechtshof bepaald dat Darmoni’s ontslag door Atria wegens fraude met diploma’s onterecht is en dat ze onschuldig is aan grensoverschrijdend gedrag. Atria, daarentegen, heeft volgens het hof ‘ernstig verwijtbaar gehandeld’.

Grensoverschrijdend gedrag

Voor wie het allemaal is vergeten: eind december 2022 lekte met veel kabaal uit dat Kaouthar Darmoni, voormalig UvA docent gender studies en bekend van de ‘godinnendans’, was ontslagen als directeur van Atria wegens ‘grensoverschrijdend gedrag’. Darmoni zou zich onder andere schuldig hebben gemaakt aan fraude met getuigschriften, wanbestuur, een onveilige werksfeer, mensen hebben gedwongen te buikdansen en in haar string rond hebben gelopen.

Om met dat laatste te beginnen: Darmoni werd in twee gevallen zonder haar medeweten gefotografeerd door een collega; één keer terwijl ze zich omkleedde, en in een ander geval trok Darmoni voorafgaand aan een opname haar rok omhoog zodat de geluidsvrouw de zender goed kon plaatsen. Over onveilig gesproken. Vrouwen in het geniep filmen, er was een tijd dat dat voorbehouden was aan gefrustreerde viezeriken, tegenwoordig identificeren ze zich als feminist en bekleden ze posities op ministeries.

Ik heb de zaak vanaf het begin gevolgd, documenten gelezen en zittingen bijgewoond. Atria’s beschuldigingen in de rechtszaal gingen gepaard met zoveel aplomb en overtuiging dat ik aan mijn ogen en verstand ging twijfelen: hoewel Darmoni onweerlegbaar bewijs overlegde, wuifde Atria misprijzend al haar argumenten weg.

Kwalijk gehandeld

Na iedere zitting liep ik verdwaasd weg en moest ik denken aan de Amerikaanse filmklassieker 12 Angry Men; daarin staat een jurylid in een moordzaak alleen tegenover de elf andere juryleden die allemaal denken dat de verdachte schuldig is. Dat ene jurylid, gespeeld door Henry Fonda, gaat de discussie aan, bevraagt het bewijsmateriaal en de argumenten en langzaamaan overtuigt hij de mede juryleden die ieder een eigen reden hadden voor hun standpunt. De film is adembenemend en steunt volledig op de kracht van de dialoog en argumenten.

De waarheid is niet per se wat de meerderheid vindt, die kan zich schuil houden in een donker hoekje, geduldig wachtend tot iemand hem opmerkt. De publieke opinie was tegen Darmoni, ik zag talloze vrouwen, ook vrouwen die ik respecteer en bewonder, op haar inhakken. Het is makkelijk trappen in de veiligheid van een grote groep wanneer iemand al op de grond ligt.

Atria heeft uitzinnige beschuldigingen geuit, maar gelukkig liet het hooggerechtshof zich niet leiden door gevoelens en indrukken, maar door de feiten; het veegt het gros van de beschuldigingen van tafel en concludeert onomstotelijk dat Atria ‘zeer kwalijk’ heeft gehandeld.

Geheim woonadres

Antje Kuilboer-Noorman, de toenmalige voorzitter van de Raad van Toezicht, die naar verluidt bij het aantreden Darmoni had beloofd dat het ‘bloody and dirty’ zou worden, verstrekte bijvoorbeeld het geheime woonadres van Darmoni aan haar ex waarna Darmoni ondergebracht moest worden in een safe-house. Het hof neemt het haar niet alleen kwalijk dat ze dit gedaan heeft, maar ook dat ze het steeds ontkend heeft. Geheime adressen doorgeven aan rancuneuze exen, dat is waarschijnlijk wel ‘in de geest van Aletta Jacobs’.

Een ander wonderlijk en onderbelicht aspect aan deze zaak is dat Atria twee jaar aan salaris terug eiste van Darmoni. Dan ben je dus doelbewust bezig om iemand kapot te maken. Darmoni kreeg geen uitkering vanwege dat ‘buitengerechtelijke ontslag’ en heeft enorme kosten gemaakt. De meeste vrouwen kunnen zich zo’n rechtsproces niet veroorloven, Darmoni ook niet, maar ze zette desondanks door.

Buitenstaander

Er zullen vast dingen verkeerd zijn gegaan, Darmoni roept sowieso sterke emoties op; ze zal zeker opmerkingen gemaakt hebben die bij mensen niet goed vielen of haar stem hebben verheven. Maar als we iedere onwelgevallige opmerking scharen onder ‘grensoverschrijdend gedrag’ zijn we allemaal de pineut.

Bovendien is dat, in het licht van haar voorgangster, opmerkelijk. In een intern verslag werd onder andere geconstateerd ‘dat er een sfeer is geweest van management by fear door de voormalige bestuurder richting medewerkers’ en wordt er gerept over een grote hoeveelheid declaraties, ‘waaronder die voor de verbouwing van een slaapkamer die als verbouwing werkkamer bij Atria werd gedeclareerd’.

Dat roept de vraag op waarom die klachten niet onderzocht zijn en Darmoni zo hard is aangepakt. Misschien omdat nogal wat feministen Atria zien als hun heiligdom. Darmoni was een buitenstaander tegen wie direct veel verzet was. Atria had haar in stilte kunnen ontslaan, maar koos ervoor haar reputatie te besmeuren en haar uit te schakelen, alsof het een boodschap wilde overbrengen aan potentieel nieuwe indringers.

Poortwachter van het feminisme

Wat deze zaak voor mij heeft blootgelegd, is het old girls network waar nepotisme troef is en dat als poortwachter van het Nederlandse feminisme optreedt. Een machtige kongsi van oude en jonge feministen die de rijen sluit en genadeloos is. Aan het in stand houden van het patriarchaat hoeft geen man te pas te komen.

Dat aan deze zaak nu voor Darmoni een positief einde is gekomen, is mede dankzij één vrouw, Darmoni’s adviseur en woordvoerder Hankie van Baasbank; zij weigerde mee te gaan in de waan en steunde Darmoni bijna drie jaar lang in woord en daad. Niet alleen de waarheid houdt zich soms schuil, ook onverschrokken helden doen dat vaak.

Blijft over de vraag wat het bestaansrecht is van een feministisch instituut dat als een doorgesnoven ex een individuele vrouw kapot probeert te maken met publiek geld.

^{1. [‘Kutje knijpen’ is een gebruikelijke term in de bekkenbodemtherapie.]↩}

Hassnae Bouazza is columnist (NRC, Linda, Harper’s Bazaar), journalist, culinair recensent, documentairemaker en schrijver (Arabieren Kijken, Een Koffer vol Citroenen). vorig jaar maakte ze twee documentaires: Verhalen uit de Rif en Brieven uit de Kast, dat is genomineerd voor een Dutch Director’s Guild Award.

Tweet

Hassnae Bouazza, 14.06.2025 @ 15:38

[Home]