Laat ons een voorbeeld nemen aan de laatste keuterboeren

Jasper Mekkes

Scène uit Noita Palaa Elämään (The Witch), Roland af Hällstrom, 1952.

De oude Grieken zagen werken nog als iets verachtelijks. Griekse jongeren werden dan ook opgevoed met het idee dat Paideia, een goede geestelijke ontwikkeling, veel belangrijker was dan fysiek werk. Onderdeel van zo’n goede ontwikkeling was het kiezen van de juiste leermeesters, met allemaal zo hun eigen visie op de werkelijkheid.

Ook de Romeinen wisten goede leermeesters, net als een gezond lichaam met een gezonde geest en de hiervoor benodigde vrije tijd, Otium, nog te waarderen. Otium was een tijd vrij van verplichtingen, die je besteedde aan zaken als contemplatie, studie, beweging, goede leermeesters en goede vrienden, goed voedsel of goede wijn.

Een relict van deze Grieks-Romeinse cultuur tref je nog aan in de Romaanse talen; de woorden travail (frans), trabajo (spaans), travaglio (italiaans), trabalho (portugees), traballo (galicisch), trabalh (occitaans) en treball (catalaans) voor werken, komen allemaal voort uit het woord voor een Romeins martelwerktuig; het tripalium.

Heilige straf

Maar gelukkig werd werk dankzij het Christendom weer als iets heiligs gezien, ook al bleef het een straf; een heilige straf voor het zoeken naar kennis in het paradijs door Eva. Het Christendom schonk ons ook een lineaire tijd; die eindigde in de parousie – en passant de circulaire tijd in het hier en nu, van de natuur en haar eeuwige seizoenen verdringend ter ere van een niet bestaand hiernamaals en een christelijke mens die volgens het oude testament de natuur van God had gekregen om haar te exploiteren.

Sinds de industriële revolutie vindt de bourgeoisie, onze zogenaamde elite, het niet meer belangrijk om tijd en geld te besteden aan een goede geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van jongeren, met goede leermeesters, goede vrienden, goed voedsel en de kracht van de natuur. Van jongeren die in hun vrije tijd een visie op de werkelijkheid ontwikkelen door contemplatie, studie van de natuur, de klassieke talen, filosofie, discussie, debat of spreken in het openbaar en beweging (wat iets anders is dan prestatiegerichte sport in clubverband).

Een verschil van inzicht tussen Rechts en Links is namelijk dat Rechts werken voor jongeren belangrijker vind dan geestelijke en lichamelijke ontwikkeling, zeker als dat werk winst oplevert die anders niet gemaakt kan worden. Maar wie niet meer in staat is dankzij een goede ontwikkeling de natuur te lezen en de oorzaken van problemen te onderscheiden, wie die oorzaken niet meer kan analyseren en geen oplossingen meer kan bedenken, onder de aandacht brengen, bediscussiëren en rangschikken, is een gewillige prooi voor de bourgeoisie en haar lethargische, onderbetaalde baantjes ter ere van de massaproductie van kwalitatief slechte producten en ideeën.

Nooit meer oorlog

Wie nog weet hoe het voelt om op het land te werken, met de hand een bietenveld te rooien, of met een zware houten hark het pas gemaaide gras om te keren om het te laten drogen, begrijpt waarom vanaf de jaren vijftig het werkpaard plaatsmaakte voor een trekker die betaald was door het Marshall-plan. Een Marshall-plan dat niet alleen Europa moest veiligstellen als afzetmarkt voor Amerika, maar bovendien een belangrijk drukmiddel was voor de Amerikaanse geopolitiek, die als doel had te voorkomen dat de invloed van Rusland zich uitbreidde over Europa.

Nooit meer oorlog en nooit meer honger, twee mantra’s die leidden tot de oprichting van de Europese Unie – en tot de industrialisering van de landbouw. Maar oorlog is er nog steeds – in verre buitenlanden die worden platgebombardeerd door het Westen om vrijheid en democratie te brengen. En in Afrika moest natuurlijke, kleinschalige, biologische kringlooplandbouw onder druk van de heilige vrije markt de afgelopen decennia worden vervangen door industriële landbouw. De hongersnoden die daar het gevolg van waren, werden vervolgens opgelost door voedselhulp met genetisch gemodificeerd voedsel van de Bill Gates Foundation.

Het wereldwijde vrije verkeer van personen en goederen is sinds de 19-de eeuw één van de grootste aanjagers van de vernietiging van de aarde en haar ecosystemen, ter ere van een steeds kleiner maar steeds rijker wordend clubje superrijken.

Gezonde landbouw

Maar ook in Nederland is er geen sector die, onder geestdriftige leiding van misantropen als Aalt Dijkhuizen en Louise Fresco, de afgelopen decennia zo is tegengewerkt als kleinschalige, biologische, gifvrije en dus gezonde landbouw. Het areaal biologische landbouw beslaat dankzij deze giftige lobby van Fresco c.s. inmiddels nog maar zo’n 4 procent van het totale landbouwareaal in Nederland.

De arbeider van vroeger werd door Hegel en Marx misbruikt als held van de toekomstige heersende klasse. Marx waardeerde arbeid daarbij vooral wanneer die verricht werd door fabrieksarbeiders; van boeren moest hij niet zo veel hebben. In dat opzicht lijkt Marx wel wat op de bourgeoisie waar hij uit voortkwam. Die bourgeoisie, Fresco voorop, waardeert boeren ook nu nog alleen als ze doen aan industriële massaproductie van zoveel mogelijk voor zo weinig mogelijk.

Als straks de grote boeren met miljoenen euro’s belastinggeld zijn uitgekocht vanwege Europese stikstofregels, zal de massaproductie ten koste van mens, dier en milieu door die bourgeoisie worden verplaatst naar lageloonlanden, waar mensen dankzij hun armoede nog bereid zijn hun vrije tijd en gezondheid op te offeren aan werk dat als enige doel heeft de superrijken nog wat rijker te maken.

Eeuwige kringloop

Misschien wordt het eens tijd om te gaan leren van de laatste keuterboeren, die nog als in een gedicht van Vergilius naar de zon kijken om te weten hoe laat het is. Die nog aan de lucht zien wat voor weer het de volgende dag wordt – en die nog weten welke planten en dieren er tot de jaren ’80 leefden op het Nederlandse platteland. Die nog weten dat geboorte, groei, kracht, aftakeling en verval deel uitmaken van de eeuwige kringloop van het leven in het hier en nu van het aardse bestaan – en die nog weten dat je in die eeuwige kringloop voldoende rust moet nemen om te genieten van het leven.

Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof en heeft net een boek gepubliceerd: Wil tot Waarheid; een materialistische ontologie van de mens en zijn natuur.

Tweet

Jasper Mekkes, 19.10.2022 @ 07:21

[Home]