Na de verkiezingen verandert er niets
Fons Kockelmans
Illustratie: Francisco Goya.
Politici roepen van de daken dat er op 22 november Tweede Kamerverkiezingen plaatsvinden. Dan zul je eens wat beleven! Alles gaat veranderen, want de partijen hebben bijna allemaal nieuwe lijsttrekkers en kakelverse kandidaten. Als die partijen zelf al niet helemaal nieuw zijn, trouwens. Eindelijk krijgt dit land een echte regering, die doet wat het electoraat wil. Zolang je maar het juiste vakje rood kleurt.
Zou het? Ik denk dat het resultaat nog wel eens kan tegenvallen voor de vooruitstrevende kiezer. En misschien zelfs voor de minder vooruitstrevende. De kans dat het nieuwe kabinet sprekend lijkt op het vorige is levensgroot.
Een blik op de peilingen leert dat echte verschuivingen nauwelijks te verwachten zijn. Als die blik tenminste nodig is, want enige kennis van het verleden en een beetje gezond verstand volstaan ook.
Pieter Omtzigt
De meeste polls worden aangevoerd door het gloednieuwe Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt. Dat is een oud-CDA’er en dat blijkt uit alles. Het programma van de partij is nog niet bekend, maar ook zonder kennis van de inhoud kun je die wel raden. Een beetje van dit en een beetje van dat. We buigen niet naar links (behalve als het onvermijdelijk is) en we buigen niet naar rechts (hoewel).
NSC zal straks – nogmaals: volgens de prognoses – een kleine dertig zetels halen en daarmee de grootste partij van allemaal worden. Of die verwachting uitkomt blijft afwachten, maar in feite doet het er niet toe.
Omtzigt zal zijn CDA-aard niet verloochenen en pragmatisch blijven. Hij zal het premierschap aanbieden aan VVD-leider Dilan Yeşilgöz. Zelf heeft hij er niet de capaciteiten of het karakter voor, ook al beweert hij de laatste tijd van wel. En een bruikbaar alternatief heeft hij evenmin achter de hand. Bovendien wordt de VVD de tweede partij bij de verkiezingen. Nergens in de grondwet of waar dan ook staat dat de grootste partij dan de premier moet leveren. Dat kan net zo goed iemand van nummer twee zijn. Zelfs een kandidaat van nummer vier is denkbaar. Zie Barend Biesheuvel, al is dat heel wat jaren geleden.
Maar ook los daarvan is Yeşilgöz een uitstekende keuze. Een vrouw immers (de eerste op deze positie!) en ook nog eens een vluchtelinge uit een land waar veel moslims wonen. Die zal zeker sympathie wekken. En precies doen wat Pieter wil uiteraard.
Caroline van der Plas
De derde regeringspartij wordt zeer vermoedelijk de BoerBurgerBeweging (BBB) van Caroline van der Plas (net als Omtzigt een voormalig CDA-lid). Haar partij staat virtueel op een zeteltje of veertien. Misschien zakt ze nog wat, maar naar verwachting niet al te veel. BBB is niet meer de kampioenendoder die ze in maart van dit jaar nog was, dus haar zeteltal is ietwat teleurstellend. Maar je kunt niet alles hebben.
Samen zullen NSC, VVD en BBB, naar het lijkt, niet voldoende zetels halen voor een Kamermeerderheid. Er moet dus nog een vierde partij bij, mogelijk zelfs een vijfde. En wie zou nummer vier anders kunnen zijn dan het oude vertrouwde CDA? Dat is weliswaar ten dode opgeschreven en zal hooguit zeven zetels krijgen, maar willig is het ongetwijfeld. Het zal zijn ex-leden Omtzigt en Van der Plas vast graag te hulp schieten.
Mocht er een vijfde partij nodig zijn, dan komt JA21 in aanmerking. Een clubje dat vermoedelijk niet meer dan drie zetels zal bemachtigen en dat dus vooral geen babbels mag hebben.
GroenLinks-PvdA
Het volgende kabinet bestaat dus uit VVD en CDA, of voormalig CDA. (Ook JA21-leider Joost Eerdmans was overigens ooit bij deze club betrokken.) Zou dan alles anders worden? Ik verwacht het niet.
Dat kun je nu wel allemaal beweren, zult u zeggen, maar komt het ook uit? Zou de fusiepartij PvdA-GroenLinks (of GroenLinks-PvdA, of Verenigd Links of RoodGroen, of hoe je ze ook noemen wil) niet als grootste eindigen?
Misschien gebeurt dat. Maar zou dat tot andere uitkomsten leiden? Dat de gezamenlijke progressieve – ik zeg niet eens linkse – partijen de verkiezingen winnen is vrijwel uitgesloten. Zouden PvdA-GroenLinks (om die naam toch maar te gebruiken), SP, Partij voor de Dieren, D66, Volt, DENK en ChristenUnie samen een meerderheid halen?
Verenigd Links
Ik acht dat zo goed als onmogelijk. Zelfs met het CDA erbij (‘we buigen niet naar links, we buigen niet naar rechts’) heeft een dergelijke coalitie volgens de polls niet voldoende steun. Bovendien: het zijn acht partijen. Een zo grote coalitie heeft in Nederland nog nooit geregeerd. Zelfs niet in België, geloof ik.
Voor PvdA-GroenLinks-lijsttrekker Frans Timmermans zal er in het (onverhoopte, zou ik haast zeggen) geval dat zijn partij de verkiezingen wint, niks anders opzitten dan steun te zoeken bij NSC. En dat zal niet willen regeren zonder de VVD. Dan krijg je dus een kabinet van Verenigd Links – ik zal die kwalificatie ook eens uit de kast trekken – NSC en VVD. Met Timmermans als premier, dat wel. Maar zou het beleid erg veel afwijken van Rutte IV? Of III? Of II?
Fons Kockelmans (1952) werkte lange tijd bij het ANP, vooral als politiek verslaggever. Later publiceerde hij onder meer op Joop, Historiek en The Post Online.
Fons Kockelmans, 14.10.2023 @ 10:09
RSS