Zonder kut mijn kist niet in
Naomi Hoogeweij
Illustratie: Rina Yoshioka.
In een wachtruimte schoof iemand een folder naar me toe. Op de voorkant een long, ernaast een reeks streepjes die nietjes moesten voorstellen. Het papier was glad, bijna glibberig. Ik hield het vast alsof het gevaarlijk was. Even later kreeg ik een mondstuk in mijn handen. “Blazen, zo diep mogelijk, en in één keer uit.” Het rook naar nieuw plastic, naar een speelgoedwinkel die net dozen had geopend. Het apparaat piepte, mijn borst trok samen. Uit de printer rolden cijfers, dunne stroken papier die voor mij niets betekenden, maar waar anderen mijn toekomst in lazen.
Ze stelden vragen. Medicijnen, gewoonten, mijn hart. Ik hoorde mijn eigen antwoorden, maar ze leken van iemand anders te komen. Hun ogen bleven rusten op dossiers, niet op mij. Ik zat ernaast, als bijfiguur in een gesprek dat niet over mij ging.
De anesthesist noteerde zorgvuldig de namen van pillen, zijn pen kraste zacht. Hij zei dat er nog een echo van mijn hart moest komen, om zeker te weten dat de narcose me niet zou breken. Zijn stem was vlak, alsof hij over een machine sprak die gecontroleerd moest worden.
De chirurg somde de risico’s op. Bloedverlies, lucht dat kan ontsnappen, een hart dat plots uit zijn ritme valt. Alsof hij een boodschappenlijst afwerkte. Ik knikte, mijn handen koud in mijn schoot, terwijl mijn hartslag versnelde onder het dek van zijn kalme woorden.
Dood
Op de genderpoli brandde het licht fel. De stoelen kraakten. De arts keek me strak aan en zei: “Ik wil je niet dood op mijn operatietafel hebben, Naomi. Als je chemo krijgt, ben je te verzwakt voor de operaties.” Haar stem bleef neutraal, maar de woorden sloegen hard neer.
Ik voelde mijn keel dichttrekken, mijn lippen droog. Toen hoorde ik mezelf zeggen, helder, zonder aarzeling: “Zonder kut mijn kist niet in.” Geen grap, geen overdrijving, maar een besluit. Als mijn transitie niet doorging, mocht de kanker woekeren.
Ik stelde me voor hoe hij zou kruipen: wortelen in mijn longweefsel, vertakken naar lymfen, zich eindeloos verdubbelen, blind en onverschillig. Een leger zonder bevel, dat alles inneemt wat er is. Ik zag hoe hij zich in stilte verspreidde, langs aderen, door knopen, tot in botten en hersenen. Hoe hij knaagde zonder geluid, een huis dat van binnenuit verrot terwijl de muren nog rechtop staan. Laat hem maar doorgaan, dacht ik. Laat hem alles innemen. Als ik niet voltooid mocht worden, hoefde er niets gered.
Even later bevestigden ze dat er uitzaaiingen in de lymfen zaten. Dat betekende chemo. Maar chemo betekende ook: geen operatie voor mijn transitie. Ik koos. Geen chemo. Laat ze snijden, haal de kanker weg, maar laat mijn lijf voltooid worden. Liever dood, dan half.
Kanker vieren
Thuis sloot de wereld zich verder. Op een middag stond er een deurwaarder voor mijn deur, een map onder haar arm. Ze liep door mijn kamer alsof het geen thuis was maar een lijst. Ze gaf mijn tafel een bedrag, mijn stoelen een bedrag, zelfs mijn boeken kregen een waarde. Ik volgde haar bewegingen zwijgend, mijn ketting zwaar tegen mijn huid. Toen ze vertrok, hing er iets achter in de kamer: alles leek al niet meer van mij.
Ramona kwam later met een fles champagne. “Alles moet gevierd worden,” zei ze. De kurk knalde, schuim liep langs de hals. We dronken, lachten, mijn lippenstift kleurde het glas. Het was absurd, kanker vieren. Maar de bubbels prikten in mijn keel en voor even leek het alsof de dood zelf ook meedronk, stil aan tafel, en wij hem uitlachten.
Ik belde mijn moeder, steeds opnieuw. Het kiezen van het nummer werd een ritueel, de toon een piep die steeds doffer wegstierf. Anne probeerde het ook. Haar stem vriendelijk, haar woorden helder, maar ze kreeg dezelfde stilte terug. Geen antwoord, geen terugbel. Alleen leegte. Het sneed dieper dan ik wilde toegeven, maakte de eenzaamheid zwaar, als een deken die ik niet af kon leggen.
De avond voor de opname lag mijn laatste pakje sigaretten op tafel. Ik rookte ze één voor één, achter elkaar, mijn keel brandend, mijn vingers trillerig bij elke nieuwe aanstekerklik. De kamer vulde zich met blauwe rook, het raam besloeg. Het was mijn laatste pakje ooit. Ik rookte tot de doos leeg was, de peuken uitdovend in een overvol bakje. Mijn longen trokken samen bij elke trek, alsof ze zich verzetten.
Lege doos
’s Ochtends stond mijn tas klaar. Een slip, een jurk, een sjaaltje dat ik zorgvuldig opvouwde. Dingen die niets zouden uitmaken, maar die toch nodig voelden. Ik liep de trap af, het huis achter me latend als een lege doos.
In het ziekenhuis vroegen ze of ik nuchter was gebleven. Ik knikte. Mijn mond droog, mijn maag leeg. In de wachtruimte zaten anderen naast me: sommigen strak voor zich uit, sommigen fluisterend in telefoons. Mijn eigen telefoon bleef stil. Ik had niets meer te verwachten.
Toen noemden ze mijn naam. Ik stond op, liep achter een verpleegkundige aan. De gangen smaller, de lampen feller.
Ze zetten me neer met een apparaat dat zacht siste, alsof het zelf ademhaalde. Ik kreeg een vernevelaar. Een koele wolk steeg op, zout op mijn lippen, vochtig in mijn keel. Ik hield het mondstuk vast en voelde hoe mijn longen zich vulden. Het apparaat ademde naast mij, een tweede long van plastic en metaal, en voor even leek het alsof mijn adem en die van het ding samenvielen.
Naomi Hoogeweij is een verpleegkundige die zich bezighoudt met Jodendom en Zen Boeddhisme. Ze zet zich met liefde in voor de verworpenen der aarde.
Naomi Hoogeweij, 09.09.2025 @ 07:11
RSS