Kansberekening
Frans Smeets
Nederland is een bange samenleving geworden. We zijn bang voor de islam, bang voor criminaliteit, bang voor terrorisme, bang voor elk noodlot dat ons kan treffen. Zelfs voor onze eigen pubers zijn we bang geworden.
Dit, terwijl het nog nooit zo veilig en vreedzaam is geweest. Er is een overvloed aan vreten, oorlog ontbreekt, we draaien aan een paar knoppen voor gas, water en elektra, we hebben bijna alles en we zijn door het uitbannen van ziektes en medische zorg nog nooit zou oud geworden. De kans op vroegtijdig overlijden is geminimaliseerd.
Een paar generaties geleden nog moesten onze voorouders, aangevreten door de kou, rondstruinen op zoek naar vreten en hing elk moment het zwaard van ziekte en dood boven hun hoofd. Wij raken in paniek als de hypotheekrente niet meer aftrekbaar dreigt te worden en zijn verongelijkt als ons favoriete kaasje niet op tijd op de plank ligt. Wanneer het noodlot ons treft, is ons onrecht aangedaan en eisen we financiële genoegdoening van de verantwoordelijke.
We willen elk risico kunnen uitsluiten en als er al iets gebeurt, proberen we de kans op herhaling in elk geval uit te bannen door risico’s in kaart te brengen en er beleid op te verzinnen, opdat we een volgende keer voorbereid zullen zijn. We kunnen als burgers wel klagen over de overheid en haar regelgeving, maar onze eigen behoefte aan overdreven veiligheid en de controle van het noodlot is de grote aanjager van de bureaucratie. Gaat er iets mis, dan eisen we van de overheid dat er precies is na te gaan hoe het noodlot heeft toegeslagen. Gevolg is dat het onderwijs, de politie en de zorg de hele dag rapporten schrijven en er uiteindelijk weer helemaal niemand verantwoordelijk is voor eventueel falend beleid.
Toen in 2001 een kind werd doodgestoken op een school, werd de schoolleiding door een interviewer van Radio 1 nog dezelfde dag bestookt met vragen als Wie heeft de deur laten openstaan en wie was daar verantwoordelijk voor? Alsof er iemand verantwoordelijk moet zijn voor het open laten staan van een schooldeur en dat daar een papierwinkel over bijgehouden moet worden.
Of zoals bij de zaak van het meisje van Nulde, waar we van dag tot dag wilden weten hoe het mis is gegaan. Alsof dit iets dient, behalve de verantwoordelijken uit de wind houden. Dingen kunnen nu eenmaal misgaan.
Het zijn wel fantastische verhalen voor de media die elk incident uitmelken, totdat je meer weet van het slachtoffer en de dader dan van je eigen buren.
De werkelijke kans om door een vreemde te worden vermoord, mishandeld of verkracht, is verwaarloosbaar. Zinloos geweld door een onbekende persoon is een uitzondering. Toch wil de samenleving per se beschermd worden tegen de enge man in de bosjes of de gemeen kijkende boef.
Wie naar de statistieken kijkt, ontdekt dat bijna alle gevallen van mishandeling, moord, diefstal, verkrachting en aanranding binnen de veiligheid van de eigen vriendenkring, het gezin en de familie plaatsvinden. Het is leuk om met De Telegraaf op pedojacht te gaan, maar het zijn toch vooral de eigen pappa’s, ooms en neven die hun rits niet dicht kunnen houden. Gevaar komt bijna altijd uit de eigen groep.
En dit geld niet alleen op microniveau. Wie een kleine moordevaluatie van Europa in de twintigste eeuw maakt, moet tocht echt constateren dat de kans om het leven te laten door zinvol geweld – door de staat (eigen groep) gelegitimeerd – duizenden keren groter is dan de kans vermoord te worden door zinloos geweld. Het vijandbeeld van de enge man hebben we slechts nodig vanwege het onvermogen te beseffen dat de moordenaar en elk gedrag dat we verwerpen, uiteindelijk in onszelf en onze directe omgeving zit. Hoe groter de projectie van dit vijandbeeld, hoe meer gelijkenis er uiteindelijk komt met datgene wat we verachten.
Ondanks dat gevaar uit eigen kring, is onze hele angstcultus gebaseerd op dat plotselinge noodlot dat ons kan overkomen in de publieke ruimte. We eisen van de overheid een veiligheid die in feite een vierentwintiguurs bewaking betekent. Een overheid die alles vol camera’s hangt en van iedereen wil weten waar ze uithangen en wat ze doen. Een beleid dat de samenleving NIET veiliger maakt, maar slechts de illusie bij de burger moet staven dat het oog van de overheid de burger kan behoeden voor de kleine kans van het onvoorziene. De samenleving is namelijk al veilig.
Het is bovenal schieten met een kanon op een mug. In een samenleving waarin je beschermd bent tegen het noodlot, wil je echt niet leven. Totale veiligheid in de publieke ruimte betekent een totalitaire samenleving, die bij een onvoorziene wisseling van de wacht, iedereen het hoofd kan kosten.
Frans Smeets is kunstenaar en heeft onder andere dit voortreffelijke beeld van christen Bono gemaakt.
Algemeen, 22.01.2009 @ 16:30
24 Reacties
op 22 01 2009 at 17:24 schreef Benfatto:
Sterk stuk Frans, helemaal mee eens dit keer ;)
Ik wil eraan toevoegen dat het zowel oorzaak als gevolg hieraan de ontbinding van de eigen verantwoordelijkheid is.
Waarbij we vergeten dat de boven-ons-gestelden ook maar mensen zijn met een mandaat.
Maar het kan nog veiliger: Zwitserland, een land zonder leger, waarbij iedere gezonde man een reservist is met een wapenassortiment in de kelder waar een afghaan jaloers op zou zijn.
op 22 01 2009 at 17:29 schreef Onwijsgeer:
Ik word zo langzamerhand steeds banger voor vervelende, zeurderige, altijd maar weer publiekelijk keuzes-moeten-makende en immer gelijk-hebbende weblogs: linksom of rechtsom. Je gaat dan geeuwen, wat misschien een vorm van angst is.
Ik maak mijn keuzes weloverwogen en ik denk te weten hoe te handelen, maar moet ik daarom ook de Jehova-getuige uithangen? Het lijkt af en toe wel een marktplaats waar iedereen frontaal en soms naakt, wegens het gebrek aan iets relevants, zo hard mogelijk schreeuwend meningen staat uit te venten. Soms is het beter je mening niet op die markt te kopen maar bijvoorbeeld in de boekhandel of in die mening een vorm van bedachtzaamheid te laten prevaleren.
O, er zijn zeker ook andere, zelfs interessante zaken te melden op weblogs.
op 22 01 2009 at 18:45 schreef dick jansen:
Mag ik vragen of u een brandverzekering hebt? Gaat u ieder half jaar voor controle naar de tandarts? Vanwaar die angst?
op 22 01 2009 at 18:55 schreef Ozymandias:
Frans,
Ik ben een grote fan van de stukjes die je schrijft. Ik hou van de variatie in de thema’s, de pakkende stijl, en de scherpe en provocerende inzichten. Ook is het een pre dat jij je door geen enkele ideologie laat leiden, zodat je stukjes nooit voorspelbaar worden. Blijf vooral door gaan.
Toch een kleine kanttekening over dit:
"De werkelijke kans om door een vreemde te worden vermoord, mishandeld of verkracht, is verwaarloosbaar. Zinloos geweld door een onbekende persoon is een uitzondering. Toch wil de samenleving per se beschermd worden tegen de enge man in de bosjes of de gemeen kijkende boef."
De kans om hiervan slachtoffer te worden is minimaal, maar de gevolgen van ‘zinloos geweld’ zijn groot voor ons allemaal. Meisjes durven ’s avonds niet meer alleen op straat. En wanneer ik jongens zie die zich misdragen, en ze zijn sterk en met z’n velen, zeg ik er liever niets van, want je kunt tegenwoordig zo een klap op je bek krijgen. Of erger. Het enge is dat we hieraan gewend zijn geraakt.
Nu klopt het dat de kans groter is dat je slachtoffer wordt van iemand binnen je eigen omgeving. Maar mensen zijn gewend het bekende te vertrouwen en het vreemde te wantrouwen. Dat is onze psychologie die ons voor de gek houdt.
op 22 01 2009 at 19:57 schreef Pieter:
Wie een kleine moordevaluatie van Europa in de twintigste eeuw maakt….
Frans, wat zijn jouw geraadpleegde bronnen voor deze column?
op 22 01 2009 at 20:10 schreef Tofuburger:
De "bange man"-retoriek is al door Pechtold uitgeprobeerd.
op 22 01 2009 at 20:40 schreef Smeets:
@ onwijsgeer,
Je hoeft hier niet te komen..Wat zijn dan onwijsgeer-thema,s..Tieten en bier??
@ Dick,
Ja, ik heb een brandverzekering..Is verplicht bij een hypotheekverstrekking.. Verder ga ik alleen naar de tandarts als ik pijn heb of mijn vriendin klaagt dat ik uit mijn bek stink.
@ Pieter, Ik heb me gemakshalve even beperkt tot het aantal slachtoffers van de twee bekendste oorlogen. (WO 1 en WO 2). Zinvol gestorven en vermoord voor volk en vaderland.
op 22 01 2009 at 20:40 schreef Aun:
Je mag als burger niet eens met een busje pepperspray rondlopen!
op 22 01 2009 at 21:02 schreef J.J. van der Gulik:
Die kansberekening kan afhankelijk van de woonstede sterk verschillen. De vraag is dan, waar huist De Smeet.
op 22 01 2009 at 23:16 schreef toevallige voorbijganger:
Frans, je neemt nu een duidelijke trend waar. Komt er nog een leuk vervolgstukje met daarin wat volgens jou de oorzaken zijn van de collectieve bangheid?
op 23 01 2009 at 08:44 schreef Huuskesgait:
Hè, eindelijk eens iemand die beweert wat ik al jaren zeg: Nederland is een LAFBEKKENLAND geworden. Waarbij ik nog wil opmerken dat LAFHEID en ACHTERBAKSHEID een tweeeiige tweeling vormen.
Goodgoan: Huuskesgait
op 23 01 2009 at 10:17 schreef Peter:
Kinderen fietsen tegenwoordig ook bijna allemaal met een helm op – volwassenen trouwens ook steeds meer. Nog even en het is verboden om straks naar buiten te gaan zonder een dik gewatteerd, schok-absorberend pak.
Ik fietste vroeger de hele dag, zonder helm. Ik flikkerde van heuvels, gleed uit op straat, botste tegen auto’s omdat ik niet oplette, een keer tegen een lantaarnpaal, jongens gooiden stokken tussen mijn spaken zodat ik op straat flikkerde en mijn benen over de hele lengte openhaalde. Ik leef nog en ik ben niet bang meer voor een stootje. Dat is toch ook wat waard.
op 23 01 2009 at 10:35 schreef babs:
Nu is er weer een campagne die ouders bangmaakt om kinderen te laten spelen, omdat ze zouden kunnen vallen.
Heb je daar een linkje naar?
op 23 01 2009 at 11:10 schreef Huub:
@babs: http://www.valwijzer.nl/
op 23 01 2009 at 12:05 schreef JantjePietje:
Hulde
op 23 01 2009 at 12:37 schreef Huub:
@Ozymandias:
Meisjes durven niet meer alleen op straat, juist omdát het in de media lijkt dat elke vent op straat ene verkrachter is. Vroeger zonder media was dat hetzelfde op het dorpsplein, maar de media vergroot het wel uit. (en er zijn minder verkrachtingen).
IN Europa zijn we inderdaad bang voor van alles, we hebben het namelijk te goed. Nu is er weer een campagne die ouders bangmaakt om kinderen te laten spelen, omdat ze zouden kunnen vallen. Ik denk dat ze zich daar in Afghanistan nooit druk over maken.
op 23 01 2009 at 12:53 schreef babs:
Huub,
Heb dat linkje doorgenomen en vind echt niks anders dan nuttige (wat voor de hand liggende) tips om ongelukken te voorkomen. Echt van het niveau: gebruik een traphekje en doe dat dicht.
op 23 01 2009 at 13:04 schreef Huub:
@babs: heb je die reclame nog niet gezien, met dat huilliedje van Eric Clapton erbij?
op 24 01 2009 at 15:03 schreef Benfatto:
Heb net een stiletto gekocht voor mijn meisje, is iets handzamer dan een keukenmes.
Zeg Peter, welke vrijvolk lieden gooiden stokken tussen je spaken?
op 24 01 2009 at 16:37 schreef tristan:
Een aardig stukje.
Maar ik vrees dat de winkelier die al vele malen is overvallen door een figurant uit "Opsporing Verzocht" en menige buschauffeur een iets genuanceerdere mening over dit onderwerp ten beste zou kunnen geven.
En onze docenten dragen nog net geen kogelvrij vest.
Zou het een en ander met normvervaging te maken kunnen hebben of heel misschien met de multiculturele samenleving?
op 24 01 2009 at 20:19 schreef Smeets:
@ Trista,
Daar heb je gelijk in..Maar dat heeft met de verloedering van de publieke ruimte te maken. En dan nog blijft de kans het leven te laten klein.
Er worden in Nederland 50.000 kinderen mishandeld en zo,n half miljoen vrouwen regelmatig door hun vent in elkaar getimmerd.. Ik denk niet dat we dit soort aantallen bij buschauffeurs en winkeliers halen..
Het heeft niets met multiculti te maken..Ik woon op het (blank) platteland, hier spugen ze ook op buschauffeurs. Heeft wel met normvervaging te maken..
op 24 01 2009 at 20:19 schreef Smeets:
@ Trista,
Daar heb je gelijk in..Maar dat heeft met de verloedering van de publieke ruimte te maken. En dan nog blijft de kans het leven te laten klein.
Er worden in Nederland 50.000 kinderen mishandeld en zo,n half miljoen vrouwen regelmatig door hun vent in elkaar getimmerd.. Ik denk niet dat we dit soort aantallen bij buschauffeurs en winkeliers halen..
Het heeft niets met multiculti te maken..Ik woon op het (blank) platteland, hier spugen ze ook op buschauffeurs. Heeft wel met normvervaging te maken..
op 29 01 2009 at 16:31 schreef Roland:
@Peter
Toen ik een jaar of 15 was reed ik ik een keer hard door de bocht in oktober = natte bladeren op de weg.
Mijn plasser beroerde hevig de stuurpen. Wist ik veel dat ik swaffelde! Ik stond op, keek of geen enkele hondenuitlater me gezien had en fietste zo normaal mogelijk (maar wel langzaam) door, mijn pijn verbijtend.
Met zo’n ding dat American footballers dragen (toque?) zou ik dit hebben voorkomen, maar het zou nog beschamender zijn.
Aan de andere kant ben ik vrij makkelijk met de autogordel, die drag ik gewoon.
op 29 01 2009 at 17:23 schreef Roland:
drag = draag
Ik draag dan overigens ook een zonnebril
RSS