Home » Archief » Archeologie van Israël (4): chronologieën


[31.08.2012]

Archeologie van Israël (4): chronologieën

Jona Lendering

In mijn eerdere blogposts – de eerste is hier – heb ik erop gewezen dat de archeologie van Israël twee methodische oriëntaties kent: maximalisme en minimalisme. Bij het vaststellen van de juistheid van deze benaderingen staan twee kwesties centraal, namelijk of er archeologisch bewijs is voor de Intocht en voor het glorieuze koninkrijk van David en Salomo.

In mijn laatste stukje wees ik erop dat in Jeruzalem een groot gebouw was gevonden, met aardewerk uit de IJzer IIa-periode. Deze large stone structure was misschien het paleis van koning Salomo, die regeerde tot ongeveer 930 voor Christus. De maximalist neemt aan dat er zo’n gebouw is geweest, terwijl de minimalist het bewezen wil zien. De zaken werden dit keer complex gemaakt doordat het begin van het IJzer IIa volgens sommigen moet worden gelegd rond 1000-980 voor Christus. (“hoge chronologie”) en volgens anderen rond 900 (“lage chronologie”). De vraag is hoe we vaststellen welk van deze twee systemen het beste is.

Beide partijen zijn het erover eens dat 14C-dateringen de beste manier zijn om de aardewerkchronologie te ijken. Een belangrijk punt om hier te vermelden, is dat een 14C-datering in feite geen datering is, maar een waarschijnlijkheid. Neem een datering “1000±100 jaar BP”. Daarin staat “BP” voor “before present”, en dat slaat op het peiljaar 1950. Het onderzochte voorwerp is dus gemaakt rond 950, met een foutenmarge van honderd jaar, en dat wil weer zeggen dat er 66 procent kans is dat het dateert uit 850-1050 en 95% dat het stamt uit 750-1150 (vergelijk het plaatje). De speelruimte kan behoorlijk groot zijn, maar als je verschillende monsters hebt onderzocht, kun je toch een zekere precisie bereiken.

Alles draait er nu om de juiste monsters te nemen. Om de ouderdom van het aardewerk vast te stellen, kun je alleen een 14C-datering maken van het organisch materiaal dat tegelijk met het aardewerk is gevonden. Je moet dus, om te beginnen, te maken hebben met een heel goed gedocumenteerde opgraving, zodat je precies weet wat waarbij hoort. Heel veel materiaal dat al wat langer geleden is gevonden, valt daarom af.

Een ander probleem is dat je er rekening mee moet houden dat het organische materiaal en het aardewerk dat je in dezelfde opgraving vindt, en dat dus op hetzelfde moment in gebruik kan zijn geweest, toen al een verschillende ouderdom kan hebben gehad. Een fraai voorbeeld – niet uit Israël – is een boerderij uit Ellewoutsdijk, waarvan alle vondsten dateren uit de Romeinse tijd, behalve het houtwerk, dat vijfendertig eeuwen ouder bleek te zijn. De bouwers lijken gebruik te hebben gemaakt van oude boomstammen, die in het omliggende veen perfect bewaard waren gebleven.

Dit was exceptioneel, maar neem nu het graanmonster dat in 2003 werd gevonden in Tel Rehov in het noorden van Israël. De stad is door mensenhanden verwoest in de IJzer IIa-periode. Omdat het graanmonster uit de tijd rond 930 leek te dateren, betekende dit dat dit type aardewerk toen al in gebruik was, en dat het begin van deze periode dus niet rond 900 kan worden gezocht. Deze keramiekvorm moet eerder zijn ontstaan.

De discussie tussen de aanhangers van de hoge en de lage chronologie leek hiermee te zijn beslist in het voordeel van de hoge dateerders, en vervolgens zijn de implicaties achtereenvolgens (a) dat gebouwen als de large stone structure in Jeruzalem kunnen worden gedateerd vóór 930, (b) dat zulke gebouwen dus kunnen behoren tijdens de regering van koning Salomo, (c) dat de samensteller van het betreffende gedeelte uit de Bijbel toegang had tot betrouwbare informatie, (d) dat de maximalistische aanname is geverifieerd en (e) dat de zionistische staat met enig recht kan claimen te staan op een fundament van zo’n drie millennia oud. Echte archeologen distantiëren zich natuurlijk van dit laatste, maar in een land waar een groot deel van de bevolking zijn identiteit definieert in historische termen, valt die nuance al gauw weg.

Ondertussen klopte dus wel de datering, maar niet de conclusie dat het IJzer IIa-aardewerk al in gebruik was toen het graan werd geoogst. Het graanmonster is namelijk – als ik het goed heb begrepen – gevonden in een silo. Daarin werd elk jaar tijdens de oogsttijd graan opgeslagen, dat in de loop van het jaar er weer uit werd gehaald. Jaar in, jaar uit werd er graan bij gestort en weer weggehaald. Het graan dat nu werd onderzocht, lag op de bodem van de silo, en kan wel een eeuw oud zijn geweest toen de stad tijdens het IJzer IIa werd verwoest. Het einde van de stad kan ook later worden gedateerd.

Het moge duidelijk zijn dat het moment waarop IJzer IIa begint, buitengewoon belangrijk is, en dat het probleem ook buitengewoon complex is. Dat wordt ook van alle kanten erkend, en beide kampen geven ook wel toe. Aanhangers van de hoge chronologie erkennen dat de grens van 1000-980 ook wel een generatie later kan liggen, dus rond 970-950; omgekeerd zijn de aanhangers van de lage chronologie ook wat opgeschoven, en komen zij nu op 930. Het onderscheid is nog steeds voldoende groot om het oneens te zijn over de vraag wie gebouwen als de large stone structure heeft gebouwd, maar de zaak is in beweging. In feite lijkt de oplossing zelfs al gevonden, maar durft niemand dat hardop te zeggen.

[wordt vervolgd]

Historicus Jona Lendering won in 2010 de Oikos Publieksprijs. Lees zijn boeken. Meld u aan voor een cursus op Lenderings onderwijsinstituut Livius. Uw leven wordt erdoor verrijkt.

Jona Lendering, 31.08.2012 @ 08:56

[Home]
 

9 Reacties

op 31 08 2012 at 10:33 schreef Arjan:

Interessant, Jona! Hier las ik laatst ook iets over in een tijdschrift (VN of De Groene, ik weet niet meer wat), dat ging met name over de strijd tussen de twee kampen en wat daar van af hing (wie er gelijk zou krijgen). Dankzij dit stuk is het weer net iets duidelijker waar nu precies over gekibbeld wordt.

op 31 08 2012 at 11:13 schreef Sasha Berkman:

mooie cliffhanger ook

op 31 08 2012 at 11:39 schreef Likoed Nederland:

Er is archeologische onduidelijkheid over het beginpunt van de connectie tussen de Joden en Israel.
Maar dat die er was – en dat bijvoorbeeld de Tweede tempel bestaan heeft – is geen punt van discussie.

Behalve bij Palestijnen natuurlijk, voor wie dit een onaangename waarheid is:
http://likud.nl/2009/08/palestinian-tv-no-jewish-connection-to-western-wall/

op 31 08 2012 at 12:52 schreef Sasha Berkman:

Kijk nou! meneer likoed erkent hier even het bestaan van het Palestijnse volk. Dat is een mooi begin.

op 31 08 2012 at 14:35 schreef MNb:

Waar geen onduidelijkheid over is is de genetische continuïteit tussen de Israëlieten van het Koninkrijk Israel zo’n 3000 jaar geleden en de Israëliërs van de huidige staat Israel.
Die is er namelijk niet – althans, niet meer dan de soortgelijke continuïteit tussen de Klassieke Grieken en die van nu.
Anders gezegd: het huidige Israelische volk is ongeveer even oud als het Palestijnse, zo’n 65 jaar.
Ook LikoedNl bedrijft pseudowetenschap met zijn oneigenlijke gebruik van de term “Joden”.

op 01 09 2012 at 14:47 schreef Likoed Nederland:

@Mnb

U komt weer vragen om racistisch bewijs?
Doet u dat ook bij het Surinaamse, Ethiopische of het Nederlandse volk?

op 02 09 2012 at 06:28 schreef You On A Gin:

@ Likoed Nederland
Ik durfde het eigenlijk nooit te vragen, hè, maar hoe zit het nou met dat “Gods Uitverkoren Volk” gedoe? Wat zijn wij dan?

op 02 09 2012 at 20:22 schreef Likoed Nederland:

@You on a gin

Lijkt ons nogal duidelijk: U bent wat u zelf wil.

op 03 09 2012 at 16:38 schreef You On A Gin:

Joepie!

Nieuwe reactie
Naam:
E-mail:
Homepage:
  Afbeelding invoegen
 

 


Home

Archief

 

STEUN FRONTAAL NAAKT MET EEN TIKKIE!

 

 

OF VIA PATREON!

 

 

CONTACT
Stuur uw loftuitingen en steunbetuigingen naar Frontaal Naakt.

NIEUWSBRIEF
Ontvang gratis de Frontaal Naakt nieuwsbrief.

 

pbgif (88k image)
 

Let op: Toelating van reacties en publicatie van opiniestukken van anderen dan de hoofdredacteur zelf betekenen geenszins dat hij het met de inhoud ervan eens is.

 

pbgif (88k image)
 

MEEST GELEZEN IN SEPTEMBER

O Steekhoudende argumenten in je broekje

O Hoop en uitsluiting

O Dilan Yesilgöz criminaliseert de watermeloen

O Sven Kockelmann, kwispelhondje van Wilders

O Welkom in Wildersstan!

O Toet-toet, boing-boing

O Domrechts wil het weer over ras hebben

O Baren voor Pieter

O Terrorisme verheerlijken

O Aan Links heb je ook niks

 

MEEST GELEZEN EVER

O Caroline van der Plas, dwangmatige leugenmachine

O Caroline van der Plas is de Nederlandse Donald Trump

O YouPorn

O Iedereen haat Sander Schimmelpenninck omdat hij écht onafhankelijk is

O Wierd Duk de pro-Russische complotdenker

O Domme Lul

O Frans Timmermans kan het einde van de domrechtse ijstijd zijn

O Wierd Duk en Jan Dijkgraaf, hoeders van het fatsoen

O De koning van het uittrekken van de damesslip

O Haatoma

 

pbgif (88k image)
 

BLURBS
“How does it feel to be famous, Peter?” (David Bowie)

“Tegenover de enorme hoeveelheid onnozelaars in de Nederlandse journalistiek, die zelfs overduidelijke schertsfiguren als Sywert, Baudet en Duk pas ver in blessuretijd op waarde wisten te schatten, staat een klein groepje van ondergewaardeerde woestijnroepers. Met Peter op 1.” (Sander Schimmelpenninck)

“Frontaal Naakt dient een publiek belang” (mr. P.L.C.M. Ficq, politierechter)

“Peter schrijft hartstochtelijk, natuurlijk beargumenteerd, maar zijn stijl volgt het ritme van zijn hart.” (Hafid Bouazza).

“Ik vind dat je beter schrijft dan Hitler” (Ionica Smeets)

“Peter is soms een beetje intens en zo maar hij kan wél echt goed schrijven.” (Özcan Akyol)

“Jij levert toch wel het bewijs dat prachtige columns ook op weblogs (en niet alleen in de oude media) verschijnen.” (Femke Halsema)

“Literaire Spartacus” (André Holterman)

“Wie verlost me van die vieze vuile tiefuslul?” (Lodewijk Asscher cs)

“Pijnlijk treffend” (Sylvana Simons)

네덜란드 매체 프론탈 나크트(Frontaal Naakt)에 따르면, 네덜란드 라 (MT News)

“Echt intelligente mensen zoals Peter Breedveld.” (Candy Dulfer)

“De Kanye West van de Nederlandse journalistiek.” (Aicha Qandisha)

“Vieze gore domme shit” (Tofik Dibi)

“Ik denk dat de geschiedenis zal uitmaken dat Peter Breedveld de Multatuli van deze tijd is.” (Esther Gasseling)

“Nu weet ik het zeker. Jij bent de antichrist.” (Sylvia Witteman)

“Ik ben dol op Peter. Peter moet blijven.” (Sheila Sitalsing)

“Ik vind hem vaak te heftig” (Hans Laroes)

“Schrijver bij wie iedereen verbleekt, weergaloos, dodelijk eerlijk. Om in je broek te piesen, zo grappig. Perfecte billen.” (Hassnae Bouazza)

“Scherpe confrontatie, zelfs als die soms over grenzen van smaak heen gaat, is een essentieel onderdeel van een gezonde democratie.” (Lousewies van der Laan)

“Ik moet enorm lachen om alles wat Peter Breedveld roept.” (Naeeda Aurangzeb)

“We kunnen niet zonder jouw geluid in dit land” (Petra Stienen)

“De scherpste online columnist van Nederland” (Francisco van Jole)

“Elk woord van jou is gemeen, dat hoort bij de provocateur en de polemist, nietsontziendheid is een vak” (Nausicaa Marbe)

“Als Peter Breedveld zich kwaad maakt, dan wordt het internet weer een stukje mooier. Wat kan die gast schrijven.” (Hollandse Hufters)

“De kritische en vlijmscherpe blogger Peter Breedveld” (Joop.nl)

“Frontaal Naakt, waar het verzet tegen moslimhaat bijna altijd in libertijnse vorm wordt gegoten.” (Hans Beerekamp – NRC Handelsblad)

“De grootste lul van Nederland” (GeenStijl)

“Verder vermaak ik mij prima bij Peter Breedveld. Een groot schrijver.” (Bert Brussen)

“Landverrader” (Ehsan Jami)

“You are an icon!” (Dunya Henya)

“De mooie stukken van Peter Breedveld, die op Frontaal Naakt tegen de maatschappelijke stroom in zwemt.” (Sargasso)

‘De website Frontaal Naakt is een toonbeeld van smaak en intellect.’ (Elsevier weekblad)

“Frontaal Gestoord ben je!” (Frits ‘bonnetje’ Huffnagel)

“Jouw blogs maken hongerig Peter. Leeshonger, eethonger, sekshonger, geweldhonger, ik heb het allemaal gekregen na het lezen van Frontaal Naakt.” (Joyce Brekelmans)

‘Fucking goed geschreven en met de vinger op de zere plek van het multicultidebat.’ (jury Dutch Bloggies 2009)

Frontaal Naakt is een buitengewoon intelligent en kunstig geschreven, even confronterend als origineel weblog waar ook de reacties en discussies er vaak toe doen.’ (jury Dutch Bloggies 2008)

‘Intellectuele stukken die mooi zijn geschreven; confronterend, fel en scherp.’ (Revu)

‘Extreem-rechtse website’ (NRC Handelsblad)

‘De meeste Nederlanders zijn van buitengewoon beschaafde huize, uitzonderingen als Peter Breedveld daargelaten.’ (Anil Ramdas)

‘Peter Breedveld verrast!’ (Nederlandse Moslim Omroep)

‘Breedveld is voor de duvel nog niet bang’ (Jeroen Mirck)

‘Nog een geluk dat er iemand bestaat als Peter Breedveld.’ (Max J. Molovich)

‘Godskolere, ik heb me toch over je gedróómd! Schandalig gewoon.’ (Laurence Blik)

 

pbgif (88k image)
 

LINKS

 

 


 

(Advertentie)
 

 

 

RSS RSS