De seksuele frustratie van Edward Saïd
Hassnae Bouazza
Bij Arabieren zijn ouders heilig en hun opvoeding wordt zelden ter discussie gesteld. De Amerikaans-Palestijnse literatuurwetenschapper en voorvechter van de Palestijnse zaak Edward Saïd (1935-2003) breekt volledig met die traditie in zijn autobiografie Ontheemd – een jeugd in het Midden-Oosten.
Hij is ontroerend eerlijk over zijn opgekropte seksuele frustratie en over zijn worsteling met zijn ouders: hij taalde onophoudelijk naar de warmte van zijn moeder en erkenning van zijn ouders die nooit aarzelden hem op zijn falen te wijzen. Saïd beschrijft in detail de pijnlijke momenten met zijn ouders, zoals die keer dat ze hem ermee confronteerden dat hij mastubeerde, aan ‘zelfbevlekking’ deed.
Eenmaal gediagnosticeerd met terminale leukemie, besloot Saïd, zijn jeugdervaringen op papier te zetten. De autobiografie begint wat moeizaam met een theoretische uiteenzetting over zijn ambigue identiteit en de ambivalentie van zijn naam (Westerse voornaam, Arabische achternaam), maar al snel gaat Saïd over op de beschrijving van zijn leven.
Als kind van welgestelde Palestijnse christenen had Saïd een rijke jeugd, die gekenmerkt werd door Brits en Amerikaans onderwijs, veel gereis tussen Egypte, Libanon, Palestina en Amerika en met veel invloed van Westerse kunstenaars, maar desondanks kreeg hij een zeer conservatieve opvoeding waarbij hij al in zijn jeugd op afstand werd gehouden van zijn vier jongere zusjes. De scheiding der seksen zat er al diep in, in de Arabische maatschappij.
Hij beschrijft een periode die ik tot nog toe alleen kende van de oude Egyptische films uit de eerste helft van de twintigste eeuw: een broeierige sfeer, onderdrukte emoties, luie weldaad, gedienstige bedienden, tot de verbeelding sprekende reizen met cruise schepen en het Amerikaanse universiteitsleven van de jaren vijftig en zestig. De stichting van Israël, jongens die in groepsverband masturberen en pornoblaadjes uitwisselen, moslimradicalisme; het zit er allemaal in, met een prachtige minirol voor Omar Sharif als één van de krenten in pap.
Saïds leven leest als de geschiedenis van die woelige regio, alleen ontbreekt bij hem de apologie en het slachtofferschap. Wat heeft die man een bijzonder leven gehad en wat een genot om daar getuige van te mogen zijn en die wereld van binnenuit te ervaren.
Hassnae Bouazza (حسناء بوعزة) schrijft voor Vrij Nederland, De Volkskrant, NRC Handelsblad, en de Arabische site van de Wereldomroep. Tot voor kort was ze te bewonderen in Vrouw & Paard. Dat ze nog tijd heeft om in het geheim voorbereidingen te treffen voor de vestiging van het kalifaat in Nederland, mag een wonder heten. Volg haar op Twitter. Bovenstaande bespreking staat deze week in de Republiek der Letteren in Vrij Nederland.
Hassnae Bouazza, 23.01.2010 @ 14:46
3 Reacties
op 23 01 2010 at 22:11 schreef Jona Lendering:
Bedankt voor de leestip!
op 24 01 2010 at 14:43 schreef Francky:
zou ik ook wel eens willen lezen, dat boek.
op 25 01 2010 at 16:19 schreef Fridjof:
Lijkt me een goed boek.
Ik ga deze aan iemand cadeau geven, en daarna lenen…
RSS