Groots leven in je banale bestaan
Peter Breedveld
‘Woman Running in the Mountains’ is het derde boek van Yuko Tsushima dat ik heb gelezen. Onlangs besprak ik hier ‘Territory of Light’ en ‘Child of Fortune‘, beide in vertaling van Geraldine Harcourt, net als dit derde boek, dat ook in Nederlandse vertaling bestaat, onder de titel ‘Een Vrouw Rent Over Een Berg‘.
Ik kan me niet herinneren me ooit zo vereenzelvigd te hebben met de hoofdpersonen van een schrijver als met die van Tsushima. Ik lees romans tegen de existentiële eenzaamheid, om iets te begrijpen van hoe anderen het bestaan op aarde ervaren. Toen ik literaire romans begon te lezen, Wolkers en Hermans vooral, zag ik personages ook wel als rolmodellen en natuurlijk herkende ik wel iets van mezelf in hen. De hoofdpersoon van L’etranger van Albert Camus, bijvoorbeeld. Niet dat ik ooit een Arabier heb vermoord, maar veroordeeld worden omdat je niet de juiste emoties toont bij een begrafenis, daar wist ik op 17-jarige leeftijd al alles van.
Knetterende energie
Maar zo’n sterke band als met Tsushima heb ik nog nooit gehad. Zelfs niet met Paul Auster, wiens boeken ik heb gevroten. De personages van Auster lijken veel meer op mij dan die van Tsushima. Japanse vrouwen, alleenstaande moeders, maar ze hebben een bepaalde paradoxale vrijheidsdrang, een neiging om zichzelf gevangen te houden en daar uit alle macht weer uit te willen losbreken zonder het echt te doen, die me enorm aanspreekt. De personages van Auster hebben vaak een bepaalde gelaten stoïcijnsheid, een besef dat ze niets anders kunnen doen dan hun lotsbestemming volgen, hun gevangenschap te accepteren. In Tsushima’s vrouwen brandt een vuur op novahitte, ze knetteren van de energie als in een oude Frankensteinfilm of een Jack Kirby-strip. Ik voel dat.
Net als Auster heeft Tsushima een afstandelijke manier van schrijven, bijna zakelijk en heel precies, maar met een onmiskenbare bittere ironie, heel subtiel, alsof het amusant is om door je vader in elkaar geslagen te worden en bezwangerd te worden door een getrouwde man die geen enkele verantwoordelijkheid neemt. Volgens mij is dat ook wel heel Japans. Ik vind het bevrijdend, dat Tsushima gespeend is van melodrama en vette emoties, gewoon beschrijft wat er gebeurt, wat mensen zeggen, wat de hoofdpersoon denkt. Tenslotte hoeft ons niet verteld te worden hoe schandalig het is dat mannen vrouwen slaan en hun handen van ze aftrekken als er een kind komt van hun vleselijke kennis.
Schitterend licht
Wat Tsushima wel doet, en verbluffend goed, is momenten inkleuren als een impressionistische schilder. Ze beschrijft hoe het licht valt en weerkaatst, de vormen van mensen en gebouwen, hoe de bladeren van een boom schitteren in het licht van een zomerzon, de broeiende hitte van een zomer in Tokio, de regen die je het zicht op alles beneemt. Haar boeken bulken van de sfeer. Water en licht zijn alomtegenwoordig in alledrie de romans die ik van Tsushima heb gelezen.
De hoofdpersoon, Takiko Odaka, is dus een jonge vrouw, begin 20, die nog bij haar ouders en jongere broer thuis woont. Het is een arm gezin dat afhankelijk is van de inkomsten uit haar kantoorbaan. Haar vader is arbeidsongeschikt en alcoholist. Ze botst vaak met haar vader, die haar dan tot bloedens toe schopt en slaat, haar moeder is machteloos, alleen haar broer komt haar steeds redden. Ze is een non-conformist, maar niet uit principe. Ze is het van nature. Alleen ze kiest niet voor een boheems leven, ze gaat niet reizen of actievoeren, ze houdt haar leven simpel en klein, met een nederige kantoorbaan.
Seksleven
Binnen de gevangenis van dat kleine, simpele leven breekt ze echter alle regels. Ze is de baas over haar eigen seksleven en gaat naar bed met wie ze wil. Niet omdat ze verliefd is of verleid wordt of bevangen door hartstocht, maar omdat ze van seks houdt. Ze wordt zwanger en doet niet eens moeite de vader zijn verantwoordelijkheid te laten nemen. Ze besluit het kind zelf op te voeden, zonder hulp van wie dan ook. Ze regelt alles zelf: haar bevalling in het ziekenhuis, de kinderopvang, de financiën. Koppig en totaal ongevoelig voor wat anderen denken, de schande die haar keuzes afroepen over haar ouders. Ze wordt alleen op één moment heel erg boos, namelijk als haar moeder oppert de foetus te laten aborteren of het kind na geboorte af te staan. Daarover blijft ze zeer wrokkig.
Maar of je dit toewijding kunt noemen? Het lijkt meer een soort koppigheid die Takiko drijft. Ze laat zich gewoon door niemand vertellen wat ze moet doen en hoe ze dat moet doen. Ze gedraagt zich bij tijd en wijle evenwel tamelijk onverantwoordelijk. Tijdens haar zwangerschap drinkt ze stevig en de baby neemt ze mee naar de studentenbar, waar ze stamgast is. Ze gaat af en toe naar bed met de barman, die zich over haar kind ontfermt als ze haar roes ligt uit te slapen. Maar hij doet dat met een houding van morele superioriteit die totaal misplaatst is.
Syndroom van Down
Ze vindt werk bij een bedrijf dat planten aan kantoren least, of hoe je dat ook noemt. De enige vrouw, want het is fysiek zwaar werk, maar haar stoere, mannelijke collega’s zijn de eersten die haar waarderen om wie ze echt is.
Ze leert hier de vader kennen van een zoon met het Down-syndroom. Hij is niet per se gelukkig in zijn huwelijk, maar houdt intens veel van zijn kind en voelt zich ook verantwoordelijk voor zijn vrouw, die zwaar lijdt onder het feit dat haar zoon Down heeft. Het is die toewijding waardoor Takiko verliefd op hem wordt, en als haar collega zijn eigen verlangen naar haar weerstaat en haar afwijst, wordt haar verliefdheid daardoor alleen maar intenser.
De kracht van deze weergaloze roman is het grootse, het majestueuze mythische dat in een klein en banaal mensenleven besloten ligt. Takiko is vastbesloten dat allemaal tot bloei te laten komen. Ze zuigt betekenis en zingeving uit alles om haar heen, vaak vanuit de beslotenheid van een kleine kamer waar ze de wereld door een raam gadeslaat, er ver van verwijderd is en er tegelijkertijd innig mee verbonden.
Is het Vrije Woord u écht lief? Steun me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL24 ASNB 8832 6749 39 (N.P. Breedveld, ASBN Rijswijk), BIC ASNB NL21.
boeken, Peter Breedveld, 22.08.2025 @ 09:25
RSS