Sex and the Lower East Side

Peter Breedveld

Het stripboek Meideles van Leela Corman speelt zich af in the Lower East Side in New York aan het begin van de twintigste eeuw, maar met een paar aanpassingen had het net zo goed Bos en Lommer in Amsterdam kunnen zijn, in 2013.

Hoofdpersonen zijn de tweelingzussen Fanya en Esther, kinderen van Joods-Russische immigranten, die in de corsetwinkel van hun dominante moeder werken. Het mens laat zich uitwonen door elke man die maar wil, terwijl haar echtgenoot zich stilletjes naar een vroege dood drinkt.

Voorplanten als boerderijdieren

Fanya en Esther trekken de aandacht van ‘vrouwendokter’ Bronia, die hun moeder overtuigt om één van hen, Fanya, naar school te laten gaan. Esther gaat kort daarna werken in een danstheater dat ook een bordeel blijkt te zijn, en zo neemt elk van hun levens een compleet andere wending. Esther wordt hoer, nadat ze op twaalfjarige leeftijd door een bezoeker van het bordeel wordt verkracht, en Fanya wordt de assistent van Bronia, die abortussen uitvoert en vrouwen seksuele voorlichting geeft.

Bronia geeft alle vrouwen, getrouwd of niet, één dringend advies: onthou jezelf van seks. ‘Seksuele slavernij is het lot van de vrouw die zich door een man laat vangen’, zegt ze. ‘Het zijn de driften van de man die ervoor zorgen dat vrouwen zich constant voort moeten planten, als boerderijdieren.’

Seksuele dictatuur

Thuis vertelt Fanya Esther het verhaal van Persephone, ontvoerd en verkracht door de god van de onderwereld Hades, waarna ze wordt gedwongen zijn echtgenote te zijn. Esther vindt het verhaal afschuwelijk, maar het fascineert haar tegelijkertijd zodanig, dat ze Fanya het steeds opnieuw laat vertellen.

De mythe van Persephone en Hades is de dagelijkse realiteit in de Lower East Side, waar vrouwen op straat sterven aan hun doe-het-zelf-abortussen, de prooi zijn van hitsige mannen maar zeker ook van de andere vrouwen, met hun scherpe tong en dubbele moraal. Iedere vrouw, die zich aan de wrede seksuele dictatuur onttrekt, wordt door deze Roze Khmer avant la lettre aan de virtuele schandpaal genageld. De moeder van Fanya en Esther vanwege haar promiscuïteit, Bronia en Fanya omdat ze geboortebeperking propageren en abortussen uitvoeren en Esther omdat een hoer is, en er niet over peinst voor een karig loon in een warenhuis te gaan werken, zoals eerbare vrouwen doen.

Zinnelijkheid van tekst en tekeningen

Maar zelfs binnen de familie mist de dubbele seksuele moraal haar verwoestende uitwerking niet. Esther wordt door haar moeder verstoten als uitkomt dat ze in een bordeel werkt en als het jongere zusje van Fanya en Esther verongelukt, wordt het Esther door Fanya verboden mee te rouwen. ‘Je bent dood voor ons!’ roept ze.

Meideles (‘Jiddisch voor ‘meisjes’, de oorspronkelijke titel is ‘Unterzakhn‘, wat ‘ondergoed’ betekent) is een onderkoeld verteld verhaal in een expressieve, naïeve tekenstijl. Het is allemaal niet mals wat de personages overkomt, maar de loodzware tragiek vindt een tegenwicht in de zinnelijkheid van tekst en tekeningen. Corman zegt in interviews geïnspireerd te zijn door Gilbert Hernandez en ik moet zeggen dat haar boek me meteen deed denken aan de auteur van het meesterlijke Palomar, maar associaties met Chagall dringen zich toch ook wel op. En verder waart in Meidelez de geest rond van Gabriel García Márquez.

Jiddische woordenlijst

Dit is het eerste boek dat ik van Corman gelezen heb. Behalve stripauteur is ze ook illustrator en professioneel buikdanseres (bekijk hier een optreden van haar – ze is een voluptueuze schoonheid). Unterzakhn is bekroond met de Prix Mille Pages en genomineerd voor een Eisner Award, de LA Times Book Award en Le Prix Artemisia.

Toch weer knap van Xtra, de eigenwijze underdog onder de Nederlandse stripuitgeverijen, dat ze de Nederlandse rechten voor dit mooie boek binnen heeft weten te slepen.

Achterin Meideles staat een Jiddische woordenlijst, vol termen die handig zijn in de dagelijkse omgang, zoals ‘petzeleh‘ en ‘shtoepen‘.

Tweet

Peter Breedveld, strips, 06.12.2013 @ 10:15

[Home]
 

Δ