De gevaarlijke kitsch van Hafid Bouazza
Tim Crutzen
Zijn reportage in Nieuwsuur over ‘gewone’ moslims in Nederland leverde Jan Eikelboom nogal wat kritiek op, onder andere van schrijver Hafid Bouazza. In een column op The Post Online rekent hij af met de reportage, die volgens hem kritiekloos, banaal, gaapverwekkend en zelfs gevaarlijk is.
Bouazza’s column is geestig en lijkt op het eerste gezicht scherpzinnig, maar wanneer je beter leest, blijkt ze vooral misleidend te zijn. Bouazza verliest zichzelf in een poging het ironische van de reportage aan te tonen en raakt verstrikt in slechte interpretaties en onwaarheden.
Mag niet godwinnen
Om aan te tonen hoe kritiekloos Jan Eikelboom te werk is gegaan geeft Bouazza een aantal voorbeelden. Allereerst de ‘Godwin’, die volgens Bouazza in de reportage zit. Hij verwijt Jan Eikelboom kritiekloosheid toen een jonge moslim uit de reportage een vergelijking maakte tussen de situatie van de Joden in Duitsland voor de Tweede Wereldoorlog en de positie van Nederlandse moslims nu.
Een dergelijke vergelijking is volgens Bouazza ‘debiel’ en een ‘Godwin’ omdat Joden in Duitsland als Jood herkenbaar moesten zijn terwijl moslims baarden hebben en sluiers dragen en er daarmee zelf voor kiezen om herkenbaar te zijn. Kennelijk is een vergelijking voor Bouazza alleen toegestaan als alles, maar dan ook alles, een perfecte kopie van de geschiedenis is. Bouazza verwijt het Eikelboom dat hij niet iets dergelijks tegenwerpt. Foei, Jan Eikelboom, dat je hier zelf niet opgekomen was!
In de bres voor mormonen
Een tweede tekortkoming is volgens Bouazza dat Eikelboom niet voor de mormonen in de bres sprong toen die door een bekeerde moslima werden beschuldigd van het doen van ‘bepaalde dingen’. De moslima bracht in dat christenen nooit verantwoording voor de slechte daden van de mormonen hebben hoeven afleggen, terwijl zij als moslima voor de daden van IS wel regelmatig verantwoording moet afleggen.
Het voorbeeld van de redelijk vredelievende mormonen was natuurlijk onhandig gekozen, maar het voorbeeld van christenen die geen verantwoording hoeven af te leggen voor de daden van de Ku Klux Klan, een voorbeeld dat óók door de vrouw werd gebruikt, was volkomen valide. Door zijn pijlen op het voorbeeld van de mormonen te richten, miste Bouazza’s kritiek zijn doel. De mormonen waren overduidelijk een onhandigheid van iemand die niet gewend was aan camera’s. Wanneer de kritiek op de reportage van Eikelboom voor een deel bestaat uit kritiek op een onhandigheid, dan dringt de vraag zich op of Bouazza überhaupt de moeite had moeten nemen om de reportage van kritiek te voorzien.
Misdadige organisaties
De Godwin was volgens Bouazza nog een ‘onschuldig voorbeeld’. Vergelijkingen die in de reportage gemaakt werden tussen IS en andere misdadige organisaties zijn volgens hem ernstiger. Door een vergelijking tussen IS en een Colombiaanse drugsorganisatie stelde een andere moslima volgens Bouazza ‘haar geloof op één lijn met genadeloze en criminele organisaties’.
Pardon? Volgens mij en hopelijk alle andere kijkers van de reportage stelden beide moslima’s misdadige organisaties (Ku Klux Klan, drugsbendes) op gelijke hoogte met een andere misdadige organisatie (IS) en werd de islam niet op gelijke hoogte gesteld met IS of een drugsbende, maar met het christendom.
Hoe kan het in wat voor godesnaam dan ook dat Bouazza beweert de islam gelijkgesteld werd aan misdadige organisaties? Tenzij de christelijke kerk een misdadige organisatie is. Zitten de vrouwen uit de reportage hier echt fout of begrijpt Bouazza het gewoon niet? Of wil hij dat zijn lezers niet begrijpen wat de vrouwen zeggen?
Gevaarlijke kitsch
Dit soort reportages is volgens Bouazza vergelijkbaar met reportages over immigranten uit de jaren zeventig. Hij noemt dergelijke reportages, die van toen en die van Eikelboom, ‘gevaarlijke kitsch’.
Hier ontpopt zich, in mijn ogen, een geslepen demagoog; een enkele suggestie zonder verduidelijking. Waarom waren de reportages uit de jaren zeventig gevaarlijk? Omdat we nu, dankzij die reportages, in gevaar zijn? Als iets gevaarlijk genoemd wordt, dan mag veertig jaar na dato wel blijken waar dat gevaar uit bestond. Door de reportages zonder enige argumentatie gevaarlijk te noemen, nodigt Bouazza zijn lezers uit een eigen interpretatie van het suggestieve ‘gevaarlijk’ te geven. Bouazza voedt zo de aasgieren van het internet met dode woorden.
Mond snoeren
Het enige écht gevaarlijke dat de reportage lijkt op te leveren, is de column van Hafid Bouazza, omdat de columnist bewust misleidt en er alleen op gericht lijkt om de moslims uit de reportage via kritiek op Eikelboom in een beklaagdenbank te duwen. Bouazza verdraait woorden en suggereert dat de reportage gevaarlijk is, zonder uit te leggen waarom de reportage gevaarlijk zou zijn. Zijn kritiek, dat Eikelboom niet kritisch genoeg is, wordt slecht onderbouwd.
En waarom zouden vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog per definitie niet zijn toegestaan? Het verwijt dat een vergelijking een Godwin zou zijn, is een middel om mensen de mond te snoeren. Was de Wet van Godwin ooit een simplistisch theorietje over reageerdersgedrag, inmiddels is het verworden tot een ijzingwekkend dogma: ‘vergelijk nooit met de Tweede Wereldoorlog’. Het past een schrijver als Bouazza niet om dit dogma aan anderen op te leggen.
Scherpe geest
Het stemt droevig dat een scherpe geest als Bouazza zoveel ongein weet te produceren, vooral omdat zijn ongein bijdraagt aan polarisatie, iets dat wél gevaarlijk is, waarmee zijn belangrijkste kritiek op de reportage iets van een self fulfilling prophecy krijgt.
Tim Crutzen is economiedocent aan een Nederlandse universiteit. Hij kiest graag voor de underdog, behalve als iedereen dat doet.
Gastschrijver, 03.01.2015 @ 11:31
10 Reacties
op 03 01 2015 at 12:42 schreef Murat:
Goed stuk!
op 03 01 2015 at 13:27 schreef Pyt van der Galiën:
De Wet van Godwin is een ironisch commentaar op internetdiscussies, meer niet. Bovendien is het lachwekkend dat degenen die geen zin kunnen tweeten zonder Godwin over de islam, een hartaanval krijgen wanneer je de uitlatingen van hun geliefde Leider vergelijkt met extreemrechts gebazel.
Uitstekende analyse, overigens.
op 03 01 2015 at 16:55 schreef Michiel:
Ik denk dat de column van Bouazza vooral niet relevant is, want waarom zou Jan Eijkelboom in zijn reportage kritisch moeten zijn. Volgens mij was de bedoeling van de reportage niet om kritisch te zijn, maar om een inkijkje te geven in de belevingswereld van verschillende soorten moslims. Daarmee is het boek gesloten. Als Jan Eijkelboom zich ten doel gesteld zou hebben om een kritische journalistieke reportage te maken van het gedachtegoed van de islam dan zou Bouazza een punt hebben gehad. Maar aangezien ik nergens uit kan aflezen dat dit de bedoeling was slaat zijn column op niks. Bovenstaande column schiet ietwat in de verdediging doordat geprobeerd wordt het tegendeel van de argumenten van Bouazza te bewijzen, maar het is dus simpeler. Bouazza’s polemiek moeten we niet ontvankelijk verklaren.
op 03 01 2015 at 16:57 schreef Maurice:
Ook dit weerwoord rammelt. Het is evident dat moslims zich wereldwijd verbonden voelen met hun broeders. Dat zie je aan de Syrïegangers en het breedgedragen anti-Israëlische sentiment, niet zelden uitmondend in antisemitisme.
Zelfs toen de MH-17 neer was gestort ging de voorkeur van aandacht toch vrnl uit voor het conflict in de Gaza strook. Dit geeft aan waar de prioriteiten liggen. Met dit alles in acht nemende, is het heel begrijpelijk dat er ook gevraagd wordt afstand te doen van IS. Het afdoen met een KKK vergelijking is dan een afleidingsmanoeuvre en wekt de indruk dat men eigenlijk zo’n kalifaat toch wel graag ook hier zou zien. Wanneer dat niet zo is dan kan je het beste alle schijn hiertoe vermijden.
Wb de godwin: het blijft een schoffering voor het leed dat de joden in WWII is aangedaan. Zichzelf door schuin aangekeken te worden, ivm non-mainstream uiterlijk, gelijkstellen aan de -opmaak richting- industriële genocide is wederom de ultieme vorm van de slachtofferrol aannemen en een discussietruukje om het ultieme argument te claimen.
op 03 01 2015 at 17:59 schreef Pyt van der Galiën:
Zelfs toen de MH-17 neer was gestort ging de voorkeur van aandacht toch vrnl uit voor het conflict in de Gaza strook. Dit geeft aan waar de prioriteiten liggen Bij mij ging er ook meer aandacht uit naar Gaza dan naar een vliegtuigongeluk. En toen?
Het is evident dat moslims zich wereldwijd verbonden voelen met hun broeders
Ik voel me ook 100.000 keer meer verbonden met een Griekse anarchist dan met een Nederlandse PVV-stemmer. Waarom zou dat niet mogen? Waarom zou je je automatisch verbonden moeten voelen met iemand die toevallig in hetzelfde land geboren is? Wat een onzin.
Wb de godwin: het blijft een schoffering voor het leed dat de joden in WWII is aangedaan
Nog meer flauwekul. Het is een historische vergelijking die uitsluitend op grond van de feitelijke juistheid beoordeeld dient te worden. De enige vraag is of er voldoende overeenkomsten zijn, niet of het iemands gevoeligheden raakt. En iemand hoeft maar één blik op de inmiddels verwijderde FB-pagina van de “Vrienden van de PVV” te werpen om in te zien dat de vergelijking bepaald niet vergezocht is.
op 03 01 2015 at 19:12 schreef Tim Crutzen:
“Het is evident dat moslims zich wereldwijd verbonden voelen met hun broeders. […] Met dit alles in acht nemende, is het heel begrijpelijk dat er ook gevraagd wordt afstand te doen van IS.”
Waarom zou iemand afstand moeten van de daden van een persoon waar hij geen enkele band mee heeft, behalve dan dat hij een geloof deelt dat door honderden miljoenen wordt aangehangen? Het van mensen verlangen dat ze afstand nemen van het geweld van een ander criminaliseert onschuldigen. Onrechtvaardig en de omgekeerde wereld.
Het ‘evidente’ is retoriek. Hoezo bepaalt Maurice met wie een ander zich verbroedert voelt?
op 04 01 2015 at 14:37 schreef Natasha Gerson:
Ik vind eigenlijk geen van beide ‘gevaarlijk’. Het grootste gevaar dat je loopt bij dit soort gezeur over en weer is doodgaan van verveling.
op 04 01 2015 at 15:08 schreef Thomas E:
“Het grootste gevaar dat je loopt bij dit soort gezeur over en weer is doodgaan van verveling.”
Hahaha ijzersterk!
op 05 01 2015 at 10:38 schreef cRR Kampen:
“Zelfs toen de MH-17 neer was gestort ging de voorkeur van aandacht toch vrnl uit voor het conflict in de Gaza strook.”
Ja, wat jammer nou Maurice, dat de massamoord op Palestijnen alweer niet in volkomen stilzwijgen geschiedde! Ik heb echt met je te doen.
op 07 01 2015 at 22:06 schreef Maurice:
Pyt: Gaza boven MH-17: Ik heb het niet over kijkcijfers. Ik heb het over waarover het meest werd gereageerd op social media.
Moslimverbondenheid: Wat ik aangeef is dat hier de geloofsgenoot boven de landgenoot wordt geprioriteert. Waarom je je automatisch verbonden zou voelen met landgenoten? Verbondenheid uit dankbaarheid voor wat de gezamelijke voorouders hier hebben opgebouwd en wij van mogen profiteren? Wat dacht je van het gegeven dat de slachtoffers meebetalen aan het systeem waar wij allen van profiteren?
Godwin: De bewust selectieve manier waarop je leest is flauwekul. Met “Zichzelf door schuin aangekeken te worden, ivm non-mainstream uiterlijk, gelijkstellen aan de -opmaak richting- industriële genocide” geef ik juist aan dat de vergelijking onjuist is, omdat deze volledig uit proportie getrokken wordt, om maar een zwaarstwegend ‘argument’ te kunnen poneren. Met een uit de historie gejatte gebeurtenis als ‘onontkoombare’ uitkomst. Het gaat om een sluwe overschatting van de eigen situatie en niet of de joden zelf zich zwaar of licht geschoffeerd erover voelen. Tim: het gaat om die geloofsverbondenheid. Juist het hardnekkig níet afstand willen doen zet nog meer kwaad bloed
RSS