De geweldige tijd is aangebroken
Johannes Bongers
Illustratie: Rina Yoshioka.
In het begin van de zomer van 2025 ontstond er een relletje rond een gemeenteraadsvergadering in Utrecht waar pro-Palestina-activisten zich agressief gedroegen. De gemeenteraad ging niet mee in het boycotten van Israël en de activisten ontstaken in razernij. Deze actie werd collectief veroordeeld, de tv-tafels wezen naar links en geweld. Ook op dit platform werd het gedrag veroordeeld. Het zou de linkse beweging geen goed doen, en rechts in de kaart spelen. Goodwill kweken om het publiek achter ons te krijgen was het devies.
Kolonialisme = geweld
Ikzelf raakte deze zomer in gesprek met een lezer over mijn betoog dat 7 oktober 2023 geen terrorisme is, maar een daad van verzet. “Zou Hamas er zijn geweest zonder de Israëlische bezetting”? Verzet tegen bezetting, onderdrukking en vernietiging mag gewelddadig zijn. De lezer vond ’terrorisme’ nooit te rechtvaardigen. Daarmee gaat een fundamenteel punt verloren. Dat begint met te luisteren en te begrijpen en te leren kijken en zien vanuit het perspectief van de onderdrukte.
De psychiater en filosoof Frantz Fanon maakt duidelijk dat koloniale onderdrukking zelf gewelddadig is: kolonialisme is naakt geweld en het is alleen te stoppen met nog groter geweld. Dat terrorisme te noemen ontneemt de onderdrukte de mogelijkheid zich te bevrijden. Maar onschuldige burgers dan? In het settler-kolonialisme zijn de burgers de soldaten, daarom is het de wreedste vorm van kolonialisme. Nederlanders verdedigden zich indertijd met geweld tegen de bezetter, terwijl de Palestijnen hun vernietiging lijdzaam moeten ondergaan?
Homo sacer
Ik verplaats mezelf bij dit soort vraagstukken graag naar de Tweede Wereldoorlog, naar het Nederlandse verzet en de daden van burgers. Dan springt één ding direct in het oog: de politieke krachten die Nederland destijds bezet hielden – fascisten – zitten vandaag in de regering en maken het hedendaagse linkse verzet tegen fascisme verdacht. Tussen 1940 en 1945 zat er geen VVD’er of BBB’er in het verzet; dat bestond, net als nu, uit communisten, socialisten, mensen die vochten voor een rechtvaardige samenleving. De VVD’ers van nu zijn de collaborateurs van toen, de NSB’ers: de ware antisemieten die het Jodendom niets kan schelen, die het ideologisch verkrachten, op weg naar de etnostaat.
In de jaren zeventig lag mijn grote broer langdurig in het ziekenhuis, met z’n vieren op een kamer. Aan de ene kant twee Nederlandse pubers, aan de overkant lagen twee gewonde Palestijnse verzetsstrijders. Nederland nam toen nog slachtoffers op, vandaag kunnen de Palestijnse baby’s creperen, en zijn net als hun vaders en moeders tot Homo Sacer gedegradeerd.
Ik had weinig oog voor mijn broer en ging telkens bij de Palestijnen zitten. Zij vochten voor een rechtvaardige zaak. Het was de tijd van de RAF en van de treinkapingen. Die Palestijnen waren mijn helden. Mijn latere schoonvader Piet deserteerde als jonge communist op 18-jarige leeftijd uit het Nederlandse leger in Nederlands-Indië. Mijn peetom Herman vocht aan de andere kant. Piet verbleef zes jaar in de gevangenis tussen de NSB’ers. Precies dat gevoel heb ik vandaag. De Palestijnse vrijheidsstrijders vechten voor hun land en volk, zoals het verzet in Nederland tegen de fascisten vocht en het Indonesisch verzet tegen de koloniale onderdrukking van Nederland.
Weatherman
Na de moord op Charlie Kirk riep Noam Chomsky, via een woordvoerder, de linkse beweging in de VS op tot geweldloze politieke actie. Links moet zich meer inzetten voor onderwijs en op het zich beter organiseren. Geweld is strategisch in het nadeel van links, en hij herinnerde aan de late jaren zestig, met ‘Weatherman‘, afkomstig uit ‘Subterranean Homesick Blues‘ van Bob Dylan: “You don’t need a weatherman to know which way the wind blows”.
De politieke richting is duidelijk: gewapend verzet was noodzakelijk om racisme, imperialisme en de oorlog in Vietnam te stoppen. ‘Weather Underground‘ bestreed de Amerikaanse staat via militante en revolutionaire actie. Dit riep onvermijdelijk rechtse staatsrepressie op, en de aanhangers werden als terroristen tot in jaren 80 achtervolgd.
Maar Chomsky, de huidige samenleving is niet met die van de jaren ’60 te vergelijken. Dat weet u beter dan ik! De huidige samenleving is gehomogeniseerd geraakt onder invloed van massamedia. De sociale, de politieke, de mediale en de arbeidsprocessen zijn volledig gelijkgeschakeld, allemaal ten behoeve van de productie van ideologie. Die ideologie wordt ons niet opgelegd; wij produceren haar dagelijks zelf, ten koste van diversiteit en rijkheid. De diversiteit van de menselijke geest wordt ernstiger bedreigd dan de zeldzaamste soorten op de aarde. En hoe minder diversiteit, hoe meer geweld. We hebben onszelf gekoloniseerd.
De bezetting van onszelf
Imperialisme heerste niet alleen in de 19e en 20e eeuw. Het maakt perfect sense om deze tijd imperialistisch te begrijpen. De menselijke soort is in productie genomen door rechts-nationalistische Joods-Christelijke anti-Islamfanaten, geflankeerd door een onbegrensde kapitaalsaccumulatie van techno-parasieten, allemaal ten koste van onze mentale en sociale energieën. Moeten we de bezetting en vernietiging van onszelf en de aarde lijdzaam aanzien? De tijd is aangebroken om de oorlog te verklaren aan de Onheilige Alliantie 2025.
Fanons inzicht richt zich op Europees kolonialisme en Chomsky’s oproep op lokaal politiek verzet. De uitdaging vandaag is echter een verzet dat zich tegelijk naar buiten en naar binnen keert: handelen in de wereld én werken aan jezelf, zodat de revolutie niet ophoudt bij anti-koloniaal geweld maar begint in het ontwaken van de geest.
Revolutie van de Begrippen
Ik roep een Revolutie van de Begrippen uit, waarin we naar onszelf leren kijken en luisteren en daarbij proberen alle taboes (vaak ideologische hefbomen) af te werpen. Bouw het kringgesprek af, en geef expressie alle ruimte. Breng de (klein)kinderen rechtvaardig groot waarvoor we ons zuiveren van de stront van technologie en massamedia. En ouders, voed vooral jezelf op. We stoppen met onze tijd zinloos door te brengen door niet langer (onbetaald) te werken voor techno-fascisten. Werk met de geest, maak het wakker, verbindt de ideeën. Stomp de geest niet af met TV, gewelddadige beelden of de Telegraaf. Richt je kritiek niet alleen op wie wat zegt – ze worden er allemaal voor betaald – en ook niet alleen op Rutte, De Mol, Wilders en Yesilgöz die haat operationaliseren, maar richt de kritiek vooral op jezelf. Ga werken met je handen, concentreer je en bouw aan de wereld. Ga de straat op, schreeuw het uit, tot op het stadhuis. Zorg voor de rijkheid van de natuur en voor de dieren. Ontwerp en herontwerp jezelf, of doe helemaal niets. Het is begonnen, de geweldige tijd is aangebroken.
Johannes Bongers is kunstenaar-onderzoeker bij Boolean Works (sinds 1991). Hij werkt op het snijvlak van kunst, filosofie en politiek. Oprichter van o.a. technotlogy.com, sooos.org, en andsterdam.nl.
Johannes Bongers, 17.09.2025 @ 06:39
RSS