Okinawa, de band tussen een eiland en zijn bewoners
Peter Breedveld
(De hieronder afgebeelde strippagina’s lezen van rechts naar links.)
De bevolking van Okinawa, in het tropische zuiden van Japan, is eeuwenlang gekoloniseerd. Eerst door Japan, want tot de 16e eeuw was het eilandenrijk waar Okinawa deel van uitmaakt een zelfstandig koninkrijk, daarna door de VS en nu door Japan én de VS. De Okinawanen werden in de Tweede Wereldoorlog door de Japanners met puntige bamboestokken op de Amerikanen afgestuurd en door de Amerikanen beschoten en gebombardeerd. Eén op de vijf Okinawanen kwam om. Na de Japanse overgave vestigden de Amerikanen een permanente militaire basis op het eiland, die er nog altijd is. Iets van 20 procent van het eiland bestaat uit de basis, die diep ingrijpt in het leven van alle eilandbewoners.
Daarover gaat Okinawa, een bundeling van veertien stripverhalen van Higa Susumu over de beproevingen van de Okinawanen tijdens en na de oorlog. Het boek begint heel filmisch, met de komst van een Japans garnizoen, en daarmee van de oorlog naar het eiland, en de bevolking van een dorp dat de Japanners op een strand verwelkomt.
Daarmee beginnen de spanningen tussen de bewoners en de Japanners, en de bewoners onderling, want niet iedereen ziet de oorlog tegen Amerika als iets dat hen aangaat. In de verhalen die volgen, moeten de Okinawanen rennen en schuilen voor hun leven, want het regent kogels en bommen. Ze worden door zowel de Amerikanen als de Japanners geterroriseerd.
Eén van de verhalen gaat over Higa’s moeder, die met haar vier kinderen moet vluchten voor de kogels en vlammenwerpers van de Amerikanen, door de Japanners uit een schuilkelder wordt verdreven vanwege haar huilende baby en uiteindelijk door Amerikaanse soldaten in bescherming wordt genomen.
De bundel bestaat uit twee delen, het tweede deel speelt na de oorlog, en gaat over de spanningen rond de Amerikaanse basis, waarvoor de bewoners van de ene op de andere dag hun huis uit moesten, dat meteen werd weggebulldozerd.
Ook die basis zorgt voor interne conflicten bij de eilandbewoners, want vele van hen werken voor de Amerikanen of zijn rijk geworden door de lease van hun grond, terwijl anderen dagelijks tegen de Amerikaanse aanwezigheid protesteren. Higa laat bijna geen aspect van die Amerikaanse aanwezigheid onbelicht. Een verhaal gaat over een gevechtsvliegtuig dat op het land van een ouder stel neerstort, waarna het stel het leven van de piloot redt, een ander over speculanten die azen op het geld van een man die zijn grond aan de Amerikanen least, een derde over een vrouw die door de week op de basis werkt om er in het weekend tegen te protesteren.
Een rode draad in het boek is de band van de eilandbewoners met hun voorouders en via hun voorouders met het land, of via het land met hun voorouders, dat kan ook. Daardoor krijgen Higa’s verhalen allemaal iets magisch-realistisch. Er is een personage dat in meerdere verhalen terugkeert, een soort sjamaan-achtige priesteres, die door middel van rituelen harmonie probeert terug te brengen waar die verstoord is. Ze lijkt bovennatuurlijke krachten te hebben, maar benadrukt zelf steeds dat ze mensen slechts kan helpen zelf in het reine te komen met hun voorouders en het land, dat tegen hun wil in wordt gebruikt voor die basis, of om zich minder te laden leiden door geldhonger en materialsime.
Een aantal verhalen gaat over de ontheiliging van het land en de voorouders, bijvoorbeeld door een handelaar in eeuwenoude zushigame, kunstig vormgegeven urnen, die hij uit graven rooft, en een pottenbakker die heilige aarde gebruikt voor zijn potten. In het deel dat tijdens de oorlog speelt, ontdekken de Japanners ondergrondse vertrekken bij het Shuri-kasteel, met eeuwenoude, kostbare documenten, die evenwel meteen tot stof vergaan zodra ze aan de buitenlucht worden blootgesteld.
Eigenlijk gaan alle verhalen over de band van de Okinawanen met hun land, en het ongeluk dat volgt als die band wordt verbroken of verstoord. De schade is nooit onherstelbaar, je moet alleen wel weer zorgen dat de harmonie wordt hersteld, door het land en je voorouders met respect te behandelen.
Higa’s tekenstijl is verzorgd, maar naïef en af en toe primitief en onbeholpen. Maar hij is een begenadigde verhalenverteller die met een paar simpele streken overtuigende en zelfs charismatische personages schept. Hij neemt de tijd voor zijn weergave van de gebeurtenissen, waardoor zijn strips een filmische kwaliteit krijgen.
Afgelopen zomer was ik voor het eerst op Okinawa, en ik werd er getroffen door de pracht van het eiland en zijn bewoners, maar ook door de energie ervan. Door dit mooie boek hebben mijn herinneringen meer diepte gekregen, een extra dimensie. Okinawa is echt heel bijzonder, dat geldt voor zowel dit boek als voor het eiland.
Is het Vrije Woord u écht lief? Steun me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL24 ASNB 8832 6749 39 (N.P. Breedveld, ASBN Rijswijk), BIC ASNB NL21.
boeken, Peter Breedveld, Strips, 05.10.2023 @ 18:05
RSS