Sharmeela had in mijn bed kunnen liggen
Angela Carper
Illustratie: Raphael Kirchner
Waanzinnig. Gestoord. Absurd. Hoe kan een psycholoog zo’n fragiel meisje als Sharmeela zo ten gronde richten?
Velen van u zullen het tragische verhaal van Sharmeela, de 22-jarige anorexia-patiënte die zelfmoord pleegde en een uitermate vreemde en grensoverschrijdende relatie had met haar psychologe, niet kunnen bevatten.
Gegijzeld door een geesteszieke
Ik wel. Het had mij en iedere hulpverlener misschien wel kunnen overkomen. Daarmee praat ik het gedrag van de psychologe absoluut niet goed. Vergis u niet. Maar oordeel niet te snel. Zoals altijd, zitten er twee kanten aan een verhaal.
Ik heb het al eens meegemaakt. Gegijzeld door een geesteszieke persoon. Die steeds verder en verder gaat. Zo ver over grenzen, dat je niet meer weet waar je bent. Dat je wilt helpen, maar dat niets helpt. Dat je continu emotioneel wordt gechanteerd. Dat er geschermd wordt met de dood. Dat je leven totaal beheerst wordt door de problemen van de ander, die je maar niet uit dat moeras kan trekken, wat je ook doet.
Gelukkig maakte ik dit niet mee als professional. Ik heb er wel ontzettend veel aan gehad als professional. Inmiddels werk ik dag in, dag uit met mensen als Sharmeela. Patienten met psychiatrische problematiek. Geestesziek. Werk dat ik ontzettend waardeer. Maar eenvoudig is het niet.
Continu de grenzen opzoeken
Werken met patiënten die continu de grenzen opzoeken. En eroverheen gaan. Patiënten die flirten. Patiënten die vleien. Patiënten die manipuleren. Patiënten die mijn zwakke plekken opzoeken. En vinden. Patiënten die je toenaderen. Patiënten die verliefd op me worden. Patiënten die dreigen. Patiënten die intimideren. Patiënten die onder mijn huid kruipen. Patiënten die schermen met de dood. Patiënten die daadwerkelijk doodgaan.
Dit zijn ook patiënten die me enorm aan het lachen kunnen maken. De mooiste woordspelingen hebben. Me in mijn hart kunnen raken als geen ander. Patiënten voor wie ik met alle liefde op de bres spring.
Maar tegelijk zijn het patiënten bij wie ik op mijn hoede moet zijn. Patiënten bij wie ik mijn grenzen grondig bewaak. Met man en macht. Omdat het noodzaak is.
Vreemde voorstellen
Het kan beginnen met een aanraking. Een streling. Een compliment. Grenzen vervagen. Je geeft je e-mailadres. Je wil ze zo graag helpen. Vindt ze leuker dan de andere patiënten die je dagelijks ziet. Ze doen een appèl op je. Het wordt persoonlijker. En voor je het weet, zit je in drijfzand. Uit angst ga je mee in alle verzoeken. In alle vreemde voorstellen. Alles om de dood te voorkomen. En je zakt dieper en dieper weg. Je kunt niet meer terug. Ziet geen uitweg. De enige uitweg is contact verbreken. En dan blijkt afscheid desastreus.
Ik had het ‘geluk’ dit al eens meegemaakt te hebben. Buiten werk. Ik weet waar het ophoudt of op moet houden. Denk ik. Ik bewaak mijn grenzen militant. Ik heb inmiddels redelijk wat ervaring met patiënten die onder je huid gaan zitten, je bespelen, je weten te raken. En soms ontdek ik toch nog dat ik me af en toe laat meeslepen. Uit sympathie, die de patiënt weet op te roepen.
Hulpverleners beter wapenen
Steeds vaker zie ik tuchtzaken voorbijkomen waarbij hulpverleners wegzakken in een moeras waar ze maar niet uit weten te komen. Bij patiënten die aanvangen grenzen te overschrijden. En hulpverleners – uit angst of onwetendheid – niet goed de grens weten aan te geven.
Het is mij nog niet overkomen. Maar het had gekund.
Misschien wordt het ook eens tijd om hulpverleners wat beter te wapenen. Te scholen. Voor te lichten. Te coachen.
Want voorkomen blijft beter dan overkomen.
Angela Carper is forensisch arts en verslavingsarts. In haar werk heeft zij veel met psychiatrische problematiek te maken. Ze is van mening dat het herhaaldelijk aan de schandpaal nagelen van hulpverleners in complexe zaken als die van Sharmeela niet bevorderlijk zijn om herhaling te voorkomen. Voorlichting en preventie wel.
Gastschrijver, 19.12.2012 @ 10:09
11 Reacties
op 19 12 2012 at 11:41 schreef MNb:
Meteen vroeg ik me twee dingen af.
1. Inderdaad, worden psychologen niet getraind op dit punt?
2. Hoe zit dat met de partner van die psychologe?
We moeten wel beseffen dat een veroordeling van de psychologe niet hetzelfde is als een veroordeling van de mens. Ik twijfel er geen moment aan dat ze het beste wilde voor haar patiënte.
op 19 12 2012 at 13:23 schreef vander F:
inderdaad best lastig, je grenzen bewaken, vooral ook omdat ‘de grens’ niet bestaat, je grenzen zijn dynamisch van aard.
Elke dag weer ietsje anders, voel ik me goed en sterk kan ik meer hebben, vedragen, voel ik me zwak en beroerd trek ik me wat verder terug, om mezelf te beschermen.
Zeker niet iedereen is geschikt om om te gaan met psychiatrische ‘patienten’, je kunt dat, of niet.
Er valt wel veel te leren maar in eerste instantie moet het toch passen bij je persoonlijkheidstructuur.
Ik ga bij de een soms ook een stap verder als bij de ander, dat lijkt me niet meer dan gezond, het laat zien dat je betrokken bent, geen lopende band mentaliteit vertoont.
op 19 12 2012 at 17:18 schreef Gert-Jan:
Erg herkenbaar dit.
op 19 12 2012 at 20:11 schreef Jon:
Ik snap het ook en ben ook privé een keer ver gegaan (verantwoordelijkheidsgevoel, angst voor gevolgen van grenzen stellen). Maar ook weer niet zover. Op een gegeven moment bereikt het een grens. En daar leer je dan van. Vind wel, maar in alle nederigheid, dat bovenstaande psycholoog laat bij de die grens aankwam. Maar dat was dan misschien weer (hypothese) omdat ze vond dat je het als professional zelf moet kunnen oplossen?
op 19 12 2012 at 22:48 schreef hemaworstje:
Ik heb wel eens een lekke band die je niet meer kunt plakken en hoor je mij zeuren?
op 20 12 2012 at 08:57 schreef Geert:
Gaat het niet al mis als je je emailadres geeft? Dan laat je iemand die je louter professioneel zou moeten benaderen toe tot je privéleven. Je verliest de controle over de contactmomenten.
Dat geldt niet alleen voor de psychiatrische zorg, maar voor alle dienstverlenende beroepen. Ik vind het bijvoorbeeld ook twijfelachtig als leerkrachten hun leerlingen op facebook of twitter toelaten.
op 20 12 2012 at 09:43 schreef sabaroth:
Ja ik hoor gezeur
op 20 12 2012 at 10:10 schreef Avaneg:
Overdracht heet dat. Hoeft niet met zelfmoord te eindigen !!
op 21 12 2012 at 10:07 schreef Babe:
Empathie is een prachtige eigenschap, maar het maakt je kwetsbaarder. Alles van waarde is weerloos, schreef Lucebert. Omgekeerd geldt dit voor de patiënten die jij helpt. Je haalt de waarde in alles wat weerloos is naar boven. Al is het maar tijdelijk. Chapeau!
op 25 12 2012 at 15:38 schreef Sofia van der Linde:
Ja, het gaat al mis als je een privé e-mailadres geeft. Het is voor een goede therapeut noodzakelijk om een strikt professionele afstand te bewaren. Persoonlijke anekdotes vertellen is doorgaans al ongewenst. Hoe minder een cliënt over je weet hoe liever. Voor goede therapie is lichamelijk contact tussen cliënt en behandelaar altijd onnodig.
Als je oprecht meent dat seks met je cliënten ook jou kan gebeuren dan moet je heel erg bij jezelf te rade gaan. Dat betekent namelijk dat je grenzen alles behalve bewaakt zijn.
Bij het behandelen van zware emotionele problemen zou een hulpverlener altijd overleg met vakgenoten moeten hebben. Om die reden vind ik eenpersoonspraktijken zeker aan huis extreem ongewenst.
op 29 12 2012 at 09:06 schreef You On A Gin:
Precies daarom heb ik om een nieuwe psychiater gevraagd. Avances. Krijg ik een nieuwe, weer hetzelfde. Ik ga om een kerel vragen.
RSS